als zeer waardevol, bleek bescherming ervan om
uiteenlopende redenen nauwelijks mogelijk. Ook
nationaal was men tot dat besef gekomen. Bij de
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) was
in 2016 begonnen om landelijk in de kennisLacune
te voorzien en dit leidde tot een (hernieuwde) start
van een project om zo'n bestand voor Zeeland te
maken. Participanten in het project, dat in twee
perioden van oktober 2016 tot 30 juni 2018 is
uitgevoerd, waren de RCE, die ook het project
financierde, Provincie Zeeland (onder andere
financiering Laatste deeL), (Stichting CuLtureeL)
Erfgoed ZeeLand (SCEZ) en AWN.
Doel van de dijkenkaart
De Zeeuwse bodem en de poLders bevatten de
oudste waterbouwkundige werken van ZeeLand.
Deze gaan zeLfs terug tot de Romeinse tijd. De
Zeeuwse dijken zijn van grote cuLtuurhistorische
waarde en hebben daarnaast voor een deeL nog
steeds een beLangrijke functie in de verdediging
tegen het water. De Dijkenkaart van ZeeLand biedt
iedere beLanghebbende direct raadpLeegbare
historische informatie over de Zeeuwse dijken.
Daarmee is de kaart niet aLLeen een kennisbron; ze
heeft ook een beLangrijke signaLeringsfunctie bij
voorgenomen ruimteLijke pLannen en werkzaam
heden. Zo kunnen de Zeeuwse dijken bekend
worden en hun waarden en functies beschermd
of bij ontwikkeLing archeoLogisch onderzocht.
DigitaLisering van de dijksecties op kaart is
uitgevoerd door Kees Meerman en Rinus Visser
(Provincie ZeeLand, afdeLing ICT-GEO). De digitaLe
Dijkenkaart van ZeeLand is te vinden in de
CuLtuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) van
de Provincie ZeeLand:
https://intgwbp.zeeLand.nL/DijkenvanZeeLand.
De kaart is nog niet af: regeLmatig worden nu nog
aanvuLLingen toegevoegd en momenteeL vindt
redactie pLaats van de teksten in de database.
Verdere aanvuLLing en correctie kan pLaatsvinden
middeLs pubLieksparticipatie. De redactie daarvan
is in handen van NathaLie de Visser (Provincie
ZeeLand).
Werkwijze
Voor het opsteLLen van de dijkenkaart zijn bijna
aLLe bestaande en verdwenen Zeeuwse dijken
op de navoLgende werkwijze geïnventariseerd.
Op moderne topografische kaarten van ZeeLand
waren in het verLeden dijken met dijkLijnen aan
gegeven. Deze werden de basis van waaruit de
inventarisatie pLaatsvond. De dijkLijnen op de
provinciaLe kaart zijn eerst gecontroLeerd,
aangepast en aangevuLd. ELk fysiek of LetterLijk te
onderscheiden dijkdeeL kreeg een unieke dijkcode
voor de database en de fysieke kaart. Door
Literatuur- en bronnenstudie werden de dijkcodes
gekoppeLd aan de bijbehorende poLders. Die
werden vervoLgens in de database opgenomen
met de officiëLe of historische dijknaam, het jaar
of periode van aanLeg, de huidige fysieke toestand
(waterstaatkundige staat) en de huidige functie
(type dijk) van de dijk. Deze data werden
uitgebreid met teksten uit de Literatuur over
de geschiedenis van de dijkdeLen, met toevoeging
van de geraadpLeegde bronnen.
In 2016 is begonnen met Sint PhiLipsLand aLs
piLotproject om de aansLuiting op de LandeLijke
database van de RCE en de provinciaLe database
in de CHS te toetsen. VervoLgens vond de
inventarisatie per Zeeuws gebiedsdeeL pLaats.
In het voorjaar van 2019 is de LandeLijke dijkenkaart
onLine gegaan op de website van de RCE
(http://rce.webgispubLisher.nL themakaart 'Leven
met Water').
Voorbeelden
Tijdens de inventarisatie bLeken een aantaL
varianten te onderscheiden, zoaLs bestaande
dijken waarvan geen directe informatie
beschikbaar is; bekende verdwenen of gesLechte
dijken waarvan informatie beschikbaar is; bekende
verdwenen of gesLechte dijken waarvan geen of
geen directe informatie beschikbaar is; onbekende
verdwenen of gesLechte dijken waarvan (beperkte)
informatie bekend is.
Tot de categorie 'Onbekende dijken waarvan geen
geschreven broninformatie bekend is' behoren de
oudste dijken van ZeeLand, waarvan de resten bij
toevaL bij archeoLogisch onderzoek aan het Licht
kwamen, te dateren in de Romeinse tijd. In 2008
werden deLen van twee verschiLLende dijken door
ADC ArcheoProjecten opgegraven bij de
WatteLsweg ten zuidoosten van Serooskerke.
De dijken, aangeLegd op de oosteLijke oever
van een noord-zuid verLopende mariene geuL,
beschermden een oosteLijk daarvan geLegen
weidegebied. De oudste dijk was opgebouwd uit
veen-kLeipLaggen, had een breedte van 5,5 meter,
moet ongeveer 80 centimeter hoog zijn geweest
en kon nog over een Lengte van 70 meter worden
gevoLgd. Deze dijk is verspoeLd en overdekt
met kweLderafzettingen van 20 centimeter dikte.
Op de nog zichtbare verhoging van de oude dijk is
een nieuwe dijk aangeLegd, met een breedte van
7 meter, deze keer in verschiLLende seizoenen
opgebouwd uit kweLder- of schorrenpLaggen en
nog te voLgen over een Lengte van 85 meter. De
nr. 3 2020
ZEEUWS ERFGOED
-V 21
