De Zeeuws-Vlaamse dialecten
staan op de kaart
"Zoek op een kaart
dommerik op in het
Zeeuws-Vlaams"
Het gebeurt wel eens dat Zeeuws-Vlaanderen vergeten wordt op een kaart.
Dat was zo op kaarten in een promotiefilmpje van de Efteling en in een
advertentie van een uitvaartverzekeraar, op een website voor strand
paviljoenen en bij de Nederlandse rugbybond. In de nieuwe dialectdatabase
die op 30 september 2020 is gelanceerd, hebben ze echter een streepje
voor, want de Zeeuws-Vlaamse dialecten worden daarin wel getoond en
die van 'de overkant' niet.
Een nieuwe dialectdatabase
De kaartmodule
Staat mijn dorp er ook in?
De dialectdatabase - bekend als DSDD, de
afkorting van Dictionary/Database of the Southern
Dutch Dialects - bevat de gegevens uit de drie
grote regionale dialectwoordenboeken die
de voorbije vijftig jaar samengesteld werden aan
de universiteiten van Gent, Leuven en Nijmegen:
het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten (WVD),
het Woordenboek van de Brabantse Dialecten
(WBD) en het Woordenboek van de Limburgse
Dialecten (WLD). Het zijn thematische woorden
boeken, wat betekent dat de leefwereld van
de dialectspreker in begrippen wordt opgedeeld
en dat per begrip de dialectwoordenschat binnen
een bepaald gebied wordt samengebracht.
Het Zeeuws-Vlaams is een onderdeel van het
WVD. Daarin kan je bijvoorbeeld zien dat de
paardenbloem in Zeeuws-Vlaanderen bekend is
als beddenzeiker, melkwied, paardenzeiker, mollen-
sla, zeikbed, beddenpisser, melkried enzovoort, een
wielewaal wordt er goudmerel, gouden merelaar,
gele wiewouw of hannewuiten genoemd en een
schommel bijs, bijzer, renne, renner, schommel
of touter. De drie woordenboeken beschrijven de
algemene woordenschat, de landbouwwoorden-
schat en de vaktalen van de drie Zuidelijk-
Nederlandse dialectgroepen.
Stel dat je alle dialectwoorden voor de vlinder.
de kikker of de bof wil kennen, dan krijg je in
enkele seconden alle gegevens in alfabetische
volgorde of volgens aantal op je scherm te zien.
Wil je weten waar het dialectwoord uultje
(vernederlandst als uiltje) of puut (vernederlandst
als puit) gebruikt wordt of wat het betekent, dan
zie je alle begrippen waarvoor dit woord gebruikt
wordt in een lijst of op kaart, en je ziet ook per
dorp welk woord er precies gebruikt wordt.
Het nieuwe aan deze website is dat je alle dialect
gegevens onmiddellijk op een dialectkaart kunt
plaatsen, zodat je een goed overzicht krijgt van
waar bepaalde woorden gebruikt worden in het
dialectgebied. Je kan ook zelf het gebied waarin je
geïnteresseerd bent selecteren. Je kan de kaart
vervolgens bewerken door zelf een teken, de kleur
en de grootte van het symbool te kiezen. Op de
website zijn bij de helpfunctie instructiefilmpjes
beschikbaar die je hierbij helpen.
Met de kaartapplicatie kan je op een kaart ook
tonen welke betekenissen een bepaald dialect
woord heeft en waar die betekenissen voorkomen.
Zo is uul (vernederlandst als uil) in het Zeeuws
Vlaams een dialectwoord voor 'uil', 'nachtvlinder',
'vlinder' en 'dommerik'.
Wil je een dialectwoordenboek maken voor
je eigen dorp of ben je alleen geïnteresseerd in
je eigen dialect, dan kun je in de database ook
18
ZEEUWS ERFGOED
nr. 4 2020
