De derde pomp
Cultuurhistorisch erfgoed
de watertoevoer naar het gemaaL aan te passen
aan de nieuwe afvoercapaciteit. Die neemt met
385 m3 per minuut toe door een horizontale
centrifugaaLpomp, aangedreven door een 447 pk
Stork-HesseLman dieselmotor. De pomp is even
eens een fabricaat van de Hengelose fabrikant.
Normaliter staat de dieselmotor altijd achter
de pomp, maar omdat het passen en meten is,
in de voor deze nieuwe pomp, beperkte ruimte
komt hij hier aan de zijkant. Het waterschap spant
zich in om de specifieke tegelvloer te bewaren en
dezelfde stijL te hanteren rondom de nieuwe pomp.
GeLuidsoverLast voor de omgeving brengt de
dieseLmotor eind vorige eeuw tot zwijgen en krijgt
de derde pomp een eLektromotor. De oude dieseL
bLijft geconserveerd op zijn pLek staan.
Afbeelding
Overzichtsfoto van het
interieur foto water
schap Scheidestromen
Rudy de Visser
West-Souburg is de eerste machinist van het
gemaaL. Hij krijgt bovenop zijn vaste Loon nog een
extra vergoeding, berekend op de daadwerkeLijk
draaiuren.
Naast de veLe positieve geLuiden in de jaren na
de opening is toch niet iedereen even enthousiast.
TegengeLuiden zoaLs verzoeting van het kanaaL
water en dat, met name tijdens droge zomers, het
gemaaL het water wegtrekt uit de poLders worden
geuit. Ook komt het voor dat het personeeL een
keerschot in een watergang vergeet open te
zetten. Het water uit het achterLiggende gebied
kan het gemaaL dan niet bereiken. Dan moet de
cycLus nadien herhaaLd worden.
Jaap BoreeL overLijdt op 56-jarige Leeftijd na een
kort ziekbed op 18 december 1939. Ondanks de
oorLogsjaren bekijkt zijn opvoLger, ingenieur AbeL
Gerrit Wiersma, de mogeLijkheden om de derde
pomp te kunnen reaLiseren omdat de wateroverLast
is toegenomen. Het poLderbestuur beseft weL dat
het niet past om deze tijdens de oorLogsjaren te
Laten pLaatsen en ziet het meer aLs vraagstuk.
In september 1943 zijn de pLannen van Stork en
ingenieur Wiersma kLaar en is het wachten op
betere tijden. Juist aLs de bevrijding nabij is wordt
WaLcheren in oktober 1944 onder water gezet om
de bezetter te verdrijven. De inundatie treft ook het
gemaaL en deze is, mede door het zoute water,
tot haLf december 1945 buiten werking.
Pas in 1953 wordt de derde pomp, die inmiddeLs
zeer noodzakeLijk is geworden, in het gemaaL
gepLaatst. GeLijktijdig is er aL op heeL WaLcheren
een herverkaveLing op gang gekomen. Verruiming
van de watergangen is van essentieeL beLang om
Het gemaaL, beter bekend aLs 'BoreeL', staat sinds
de Tweede WereLdoorLog officieeL op MiddeLburgs
grondgebied omdat toen de wijk 't Zand werd
geannexeerd. Per 30 december 1997 is het een
rijksmonument en behoort het tot het cuLtuur
historisch erfgoed van waterschap
ScheLdestromen. Ondanks zijn Leeftijd en
de moderne aanpassingen om het in werking
te houden is het nog aLtijd het hoofdgemaaL op
WaLcheren! Het waterschap zorgt ervoor dat het
bewaard bLijft voor voLgende generaties. Door de
pandemie ging dit jaar de Open Monumentendag
niet door, terwijL ScheLdestromen zich juist op zo'n
dag aLtijd presenteert. BeLangsteLLenden krijgen
dan de geLegenheid om rond te kijken en
educatiemedewerkers verteLLen over de werking
van het gemaaL. HopeLijk gaan voLgend jaar de
deuren weer open!
Bianca van Duin
Over de auteur
Bianca is amateur
onderzoeker en heeft
de afgelopen jaren
onderzoek gedaan naar
het ieven van ingenieur
Jacob Lucas Boreei.
Door een rondleiding
tijdens een Open
Monumentendag in
gemaai De Boreei raakte
zij gefascineerd door
zijn werk.
Verder lezen
- Van Duin-Corneiisse,
B. Jhr. ir. Jacob Lucas
Boreei, Waterbouwer
van de Zuiderzee en
Zeeland. Viissingen
2020.
nr. 4 2020
ZEEUWS ERFGOED
7
