Meldpunt
Erfgoed Zeeland
steeL) over de Laag vLas werd gegoten.
Dit rootproces veroorzaakte veeL stank
en waterverontreiniging.
Na het roten werd het vLas uitgespreid
neergeLegd. Modder en zout spoeLden
door de regen van de vLasLinten af.
Daarna zette men het in tentvormige
hagen te drogen, en vervoLgens werd
het zo droog mogeLijk opgeborgen,
Liefst in een vLasschuur.
In 1920 werd het rootproces opnieuw
vernieuwd met het in gebruik nemen
van een warmwaterroterij in Schudde-
beurs, 'Rooterij Dreischor'. De roterij
verontreinigde het poLderwater erg en
stonk enorm.
Zwingelen, hekelen
en poppen maken
Om de houtdeeLtjes rond de vezeLs te
verwijderen, werden de stengeLs
gebroken, ook weL 'gebraakt' genoemd.
Daarvoor werd een werktuig gebruikt
dat 'handbraak' heette. Later ging men
dat met een zwingeLmoLen doen, een
toesteL met in twee richtingen
draaiende moLens die de houtdeeLtjes
wegsLoegen. Het was erg ongezond
werk: veeL arbeiders Liepen adem
haLingsziekten op.
En nog was het niet gedaan met het
bewerken van het vLas. Met de vLaskam,
de hekeL, moesten de knopen en Lussen
nog uit het vLasLint gehaaLd worden.
Daarna nog de Laatste bewerking:
poppen maken. Dit betekent een hand
voL gezuiverd vLasLint met het gewicht
van een kwart of een vijfde deeL van
een steen vLasLint (2,82 kiLogram) met
een bandje samenbinden, en ziedaar:
een pop. Vier of vijf poppen samen is
een steen en zesendertig stenen is een
baaL (101,5 kiLogram). KoopLieden
bezochten de vLaskLeinbedrijven en
kochten partijen op, waarna ze ver
scheept werden naar de vLasmarkt in
Rotterdam.
Bloeiperiode en dieptepunten
van de vlascultuur
De jaren zestig in de negentiende eeuw,
de tijd van 1895 tot de Eerste WereLd
oorLog, de Tweede WereLdoorLog en de
eerste periode van de jaren vijftig van
de twintigste eeuw waren de duideLijke
jaren van voorspoed voor de vLas
cuLtuur.
Dieptepunten waren de Landbouwcrisis
van 1878 tot 1895, de periode na de
Eerste WereLdoorLog, de jaren dertig
van de twintigste eeuw en natuurLijk de
watersnoodramp. De neksLag voor de
vLassers in Dreischor waren de enorme
partijen vLas die tegen dumpprijzen
door RusLand in 1957 op de wereLd
markt kwamen.
In Dreischor zijn aLLeen nog de zwart-
geteerde vLasschuren aanwezig die
aan de vLasserij herinneren. In het
Landbouwmuseum Goemanszorg zijn
weL veeL onderdeLen van de vLasserij
bewaard. Er is een expositie over de
vLasverwerking en er worden
demonstraties gehouden.
Via het MeLdpunt kun je een
meLding doen over gebouwd,
LandschappeLijk en archeoLogisch
erfgoed in ZeeLand. Het kan gaan
over een archeoLogische vondst of
over bedreigd, ondergewaardeerd
of onbekend gebouwd of
LandschappeLijk erfgoed.
ALLe meLdingen worden besproken
in Netwerk Erfgoedorganisaties.
Een archeoLogische vondst bLijft
je eigendom, maar moet soms
beschikbaar bLijven voor nadere
bestudering. Dit zaL dan gedaan
worden door een van de
archeoLogen van Erfgoed ZeeLand.
Meer informatie? Kijk op
erfgoedzeeLand.nL/meLdpunt.
Vlasbewerking met de zwingelmolen in 1920 te Dreischor. Links: Rogier van der Linde, rechts: L. Fonteine bron: Zeeuws Archief, Beeldbank Schouwen-Duiveland,
nr. DRS-0002. Fotograaf onbekend.
30 -*■
ZEEUWS ERFGOED
nr. 2 2021
