r* r ferneuzen
Vlaanderen is het kleine Overslag. Dit relatief geïsoleerde dorp
aThneZOanlDepr ligt aan weerszijden van de grens en heeft een veelheid aan
Dav,dKoren. grensrelicten, zoals de Oostenrijkse grenspalen (zie Grens-
verhalen 5) en een douanekantoor. Maar vooral bijzonder
zijn de twee dicht op elkaar staande 1843-grenspalen,
de zogenaamde 'tweeling van Overslag'.
Handelsdorp
Afbeelding Een van de meest bijzondere grensdorpen in Zeeuws
Een unicum in
straat in Overslag foto's y-v i y*
Met ongeveer 250 inwoners vormde OversLag
tot 1970 de kLeinste zeLfstandige gemeente van
NederLand. Het dorp was dan ook jarenlang de
snelste gemeente bij het doorgeven van
verkiezingsuitslagen, sneLLer dan Renswoude of
Schiermonnikoog die tegenwoordig om deze 'eer'
strijden. Het bestond uit niet meer dan een (haLf)
dorp en een drietaL poLders: de OversLagpoLder
(1672), de VarempépoLder (1698) en de
MoerbekepoLder (1699). In het genoemde jaar
werd het opgenomen in de gemeente AxeL, dat
op zijn beurt in 2003 werd opgenomen in de
nieuwe en huidige gemeente Terneuzen. Het
BeLgische deeL van het dorp is met 600 inwoners
aanmerkeLijk groter en behoort tot de gemeente
Wachtebeke in de provincie Oost-VLaanderen.
Hoe kLein en onbetekenend het dorp nu ook Lijkt,
de oorsprong voert voLgens LokaLe historici terug
tot de Late achtste eeuw en Ligt in de naam
besLoten. In de middeLeeuwen Lag OversLag Langs
een kreek van de WesterscheLde die diep Land-
nr 3 2021 ZEEUWS ERFGOED
inwaarts Liep en via een steLseL van kreken en
watergangen (waaronder de Honte en de
Zoutevaart) in verbinding met Gent stond. Om
overstromingen van het binnenLand te vermijden,
werd de kreek afgedamd, waardoor goederen
daar overgesLagen moesten worden. Zo ontstond
OversLag op de grens van zout en zoet water en
werd het een weLvarend dorp van vissers en
koopLieden. Het in 1817 door Koning WiLLem I
vastgesteLde wapen van het dorp toont een over
toom dat goederen van het ene naar een ander
schip overheveLt.
Na de middeLeeuwen was het echter gedaan met
de bLoei van het dorp. Met de voLtooiing van de
Sassevaart in 1547 konden grotere schepen
rechtstreeks doorvaren naar Gent en kon (de over
sLag in) OversLag worden gepasseerd. Dit Luidde
het begin in van de economische neergang van
het dorp. De negatieve spiraaL kwam tot een
hoogtepunt na de Vrede van Münster in 1648,
waarbij de onafhankeLijkheid van de RepubLiek
werd erkend, maar waarbij de grens tussen de
noordeLijke (RepubLiek der Verenigde)
NederLanden en zuideLijke (Spaanse en Later
13
