ZEEUWS ERFGOED Grens als attractie? Afbeelding Links Het voormalige douanekantoor is nu een populaire frituur toepasselijk 'De Grenspost'genaamd. Afbeelding rechts De in 1859 gebouwde stenen korenmolen werd in 1925 onttakeld. De molenromp wordt nu gebruikt als opslagruimte en vervult vooral een belangrijke landschappelijke functie. Bronnen - PW Stuij (2010). 'Lotgevallen van de grenzen van Overslag'. In: Nieuwsbrief Heemkundige Kring Terneuzen, 2010, nr. 73, pp. 4-35. - PW Stuij (1990). Zeeu wsch - Vlaanderen De geschiedenis van een grensgebied. De Walburg Pers. - 'Overslag grenzeloze tweeling'. Een docu mentaire van Leen Muller en Theo van Esbroek (2011). nr. 3 2021 langs de Nederlands-Belgische grens. Grenspaal 298 kwam bij het douanekantoor te staan en grens paal 299 diende duidelijk aan te geven dat de grens de zuidzijde van het smalle straatje 'De Gebuurte' volgt. Al snel werd het 'De Tweeling' gedoopt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam het Belgische deel van het dorp buiten de Dooden- draad te liggen. Vanwege de kronkelige en dicht op elkaar gebouwde huizen bleek het voor de Duitsers niet mogelijk om de draad precies op de grens aan te leggen. Hierdoor kwamen de bewoners van Belgisch Overslag in een soort 'niemandsland' te wonen, ingeklemd tussen de echte grens en de draad. De Belgische wens tot annexatie van Zeeuws-Vlaanderen vond in Overslag geen gehoor, omdat de gemeenteraad in 1919 een aanhankelijkheidsbetuiging aan het Nederlandse vorstenhuis deed. Nadien bleef het rustig. Vanuit het toeristisch beleid van de gemeente Terneuzen om alle kernen van de gemeente te 'thematiseren', ofwel van een eigen en herkenbare identiteit te voorzien, is er medio 2010 voor gekozen om Overslag te profileren als grensdorp. De geuzennaam die daarbij aan het dorp is toe gekend is 'Grenzeloze tweeling'. Dit verwijst zowel naar de verbondenheid tussen het Nederlandse en Belgische deel van dit dorp, maar ook naar de grenspalen in kwestie. Met behulp van een Europese subsidie voor plattelandsontwikkeling is de grens ook geaccentueerd met onder meer borden, een verbeelding van het wapen en andere kleine ingrepen in de openbare ruimte. Vanaf de kerk vertrekt ook een acht kilometer lang Grenspad dat loopt door het Wachtebeekse krekengebied en de grens met Zeeuws-Vlaanderen. Deze kerk, de classicistische aan Onze-Lieve- Vrouw Geboorte gewijde dorpskerk staat in het Belgische gedeelte van het dorp. Het gebouw dateert in de kern uit de achttiende eeuw, maar werd fors uitgebreid in de tweede helft van de negentiende eeuw. Op het nabijgelegen kerkhof bevindt zich nog een Lourdesgrot. De molen van het dorp, of wat daar nog van over is, bevindt zich daarentegen weer aan de Nederlandse kant van de grens. Deze stenen korenmolen symboliseert het toegenomen belang van de landbouw (na het teloorgaan van de oude handelsfunctie van het dorp). Hoewel de molen in 1925 onttakeld werd na het breken van een roe, bleef het een zeer beeldbepalend element voor het dorp en werd de stomp in 2004 aangewezen als rijksmonument. Een andere belangrijke 'gemeenschappelijke voorziening' heeft rechtstreeks met de grens te maken en betreft het douanekantoor. Het bevindt zich feitelijk op Belgisch grondgebied, maar heeft tactisch gezien wel twee ingangen. Een ingang was direct toegankelijk vanaf Nederlandse bodem, bedoeld voor de Nederlandse beambten die zo direct bij de Nederlandse balie uitkwamen. Tegenwoordig vervult het kantoor geen functie meer die de deling van het dorp benadrukt, maar juist andersom. Het is nu een populaire frituur waar het hele dorp samenkomt, toepasselijk 'De Grenspost' genaamd. Maar ook de jaarlijkse 'Overslagse feesten' brengt de mensen bij elkaar, evenals koninklijke bezoeken waarbij het tweeling dorp aan beide zijden van de grens uitloopt. De uitbundigheid bij dergelijke gelegenheden past bij het feit dat Overslag - om precies te zijn bij grenspaal 300 - het meest zuidelijke stukje van Zeeland is. David Koren

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Erfgoed | 2021 | | pagina 15