Zeeland staat bekend als een religieuze, zelfs godvruchtige
provincie. Maar in hoeverre is het geloof van invloed geweest
op het landschap van Zeeland en op welke manier? En gaat
het hierbij alleen om kerktorens of is er meer? Een verhaal
over landschappelijke sporen tussen hemel en aarde.
Ontginning door abdijen
Afbeelding
Een processie in
Kwadendamme bron:
Zeeuwse Ankers.
Het Zeeuwse Landschap kent aL vroege sporen
van devotie en geLoofsbeLeving. De oudste sporen
zijn letterlijk te water geraakt doordat het land
verdronk en dat betreft een beeld van de
inheemse Romeinse godin NehaLennia. Zij werd in
de tweede en derde eeuw na Christus aanbeden
en aangeroepen als beschermvrouw van
personen en zaken die met handel en scheepvaart
te maken hadden. Nadat zij in de jaren zeventig
van de twintigste eeuw bij CoLijnspLaat weer werd
opgevist is er in 2005 in de haven van CoLijnspLaat
een heuse tempel gebouwd om de godin weer
een thuis te geven. Recentelijk werd het dorps
beeld verrijkt met een Romeins schip. Ook in
Domburg is er op de Boulevard van Schagen een
beeld verrezen. Maar structureel zijn deze sporen
niet te noemen in het huidige Zeeuwse landschap.
Dat verandert in de middeleeuwen als de delta
wordt ontgint door verschiLLende abdijen. Op
Walcheren was (en is) de Abdij van Middelburg
bepalend. De abdijtoren (Lange Jan) is met z'n
96 meter nog altijd vanaf het hele eiland te zien.
In Zeeuws-VLaanderen waren het de Vlaamse
abdijen uit onder meer Gent die het land
ontgonnen en de landbouw op gang brachten.
Op verschiLLende plekken zijn er nog grenspalen
te vinden die de grondbezitsverhoudingen
aangeven, zoaLs de 'godshuizen Gent-paLen'.
Abdijen waren aLs het ware de 'muLtinationaLs' van
de middeLeeuwen: machtige (Landbouw)bedrijven
die Land ontgonnen, werk en structuur boden
aan honderden mensen en zich bovendien
bezighieLden met onderwijs en sociaLe werken.
In het gebied zijn nog verschiLLende grenspaLen te
vinden van de abdijen. Een dergeLijke afbakening
van het Land had echter meer juridische betekenis,
dan dat het ten doeL had om een sacraaL Land
schap aLs geheeL af te bakenen.
Torens, koepeLs, kLoosters en abdijen zeLf waren
weL bij uitstek middeLen waardoor de mens het
goddeLijke kon ervaren. Enerzijds door de visueLe
4
ZEEUWS ERFGOED
nr. 4 2021
