■H
y.
Verdediging
-
ZEEUWS ERFGOED
nr. 3 2022
5
Afbeelding rechts
Kaart van Zeeland door
Frans van Hogendorp
met Zierikzee
gemarkeerd bron:
Rijksmuseum,
Amsterdam.
In Zierikzee heerste verdeeldheid. Baljuw
Simon Goesman en Bruninck van Wijngaarden,
rentmeester van Zeeland beoosten Schelde,
vormden de leiders van degenen die trouw
wilden blijven aan de Spaanse koning. De vissers
en schippers daarentegen, zo’n duizend man,
waren hun tegenstanders. De meeste stedelingen
wilden neutraal blijven. Maar allen hadden een
afkeer van de Spaanse soldaten.
Op 27 april overmeesterden de geuzen
Brouwershaven. Een deel van de inwoners
vluchtte. De volgende dag bezorgden de water
geuzen een brief in Zierikzee waarin de stad werd
aangespoord zich te stellen onder het gezag van
prins Willem van Oranje. Schepen Lieven Jansse
Kaersemaker (1528-1613) profileerde zich als
woordvoerder van de burgerij en pleitte voor
het weigeren van Spaanse troepen, maar de
Op 7 mei, in de vroege ochtend, ging het nieuws
door de stad dat een vloot van omstreeks dertig
schepen naderde met soldaten van de koning aan
boord. Bij het Nieuwe Hoofd, een aanlegplaats aan
de zeedijk van de Oosterschelde ten zuiden van
Zierikzee, stonden het stedelijk bestuur en een
groot aantal gewapende mannen. Zij en
Kaersemaker waren vastbesloten een ontscheping
te verhinderen. Maar de vloot zwenkte af richting
Walcheren. De volgende dag keerden de schepen
terug. Opnieuw steeg de spanning. Weer ging
Kaersemaker, vergezeld van 1100 man, naar het
Nieuwe Hoofd en met haast werd alles in
gereedheid gebracht om een aanval af te weren.
Driehonderd mannen maakten zich gereed.
Omdat de anderen geen wapens hadden, keerden
zij terug naar de stad. Kaersemaker weigerde de
Spaanse militairen toe te laten. De afgevuurde
kanonschoten alarmeerden de geuzenschepen.
Zij vernietigden de Spaanse schepen; slechts
enkelen wisten te ontsnappen.
Deze aantasting van het koninklijk gezag bracht
het stadsbestuur in een benarde positie. Ze
werden gedwongen een Spaans garnizoen te
accepteren. Kaersemaker, die uitgeleverd moest
worden, wist te ontsnappen. Vele teleurgestelde
vissers verlieten de stad. Op 12 mei marcheerden
ongeveer vierhonderd Waalse manschappen, in
dienst van de koning, de stad binnen. Juist op dat
moment verscheen ook de geuzenvloot, maar de
Walen wisten een aanval af te slaan. Ondertussen
hadden de geuzen Brouwershaven verlaten.
meerderheid koos anders. Dat lekte uit en de
vissers waren woedend; een oproer dreigde.
Met hun steun werd Kaersemaker degene die
de stadsverdediging organiseerde.
Afbeelding links
Lieven Jansse
Kaersemaker bron:
Zeeuws Archief, beeld
collectie Schouwen-
Duiveland.
Meteen na het sensationele nieuws waren
Zierikzee en de eilanden Schouwen en Duiveland
in staat van paraatheid gebracht. Er werden wacht
diensten ingesteld in onder meer de duinen van
Schouwen en drie schepen uitgerust om de
wateren rond Schouwen te bewaken. In Zierikzee
kregen de weerbare mannen wapens. Ze vulden
de schutterijen aan, zodat 1400 mannen gereed
stonden. Nog in april vielen de geuzen de duinen
van Schouwen binnen, maar de dorpelingen
wisten hen te verdrijven. Op 21 april kwamen
de geuzen terug. Ze plunderden de kerken van
Bruinisse, Dreischor en Bommenede en eisten
de overgave van Brouwershaven. Maar het
stadsbestuur en de burgerij waren vastberaden
en wezen de eis af.
u
