Van Spaanse naar Franse dreiging
Roy Hage en Fred van den Kieboom
Restanten van de linie
in het huidige landschap
Literatuur
ZEEUWS ERFGOED
nr. 4 2022
7
Afbeelding
Een impressie van een
plan om een fort van
de Eendrachtlinie weer
zichtbaar te maken
bron: Marco Vermeulen.
Na de Tachtigjarige Oorlog bleek het belang van
de Eendrachtlinie nog niet verloren. Toch slaagde
het er niet altijd meer in om de gewenste
verdediging te bieden, wat mede te wijten was
aan slecht onderhoud. In het Rampjaar 1672 was
de verdediging van Tholen al niet meer op orde
en moesten de versterkingen in allerijl worden
hersteld. Ook kon de linie niet voorkomen dat
Tholen in 1712 door een Franse legermacht
werd bezet en geplunderd.
In 1793 werd de linie tijdens opnieuw een Franse
inval in staat van verdediging gebracht. Ook
ditmaal hoefden de forten echter niet in actie
te komen. Het was de laatste inzet van de
Eendrachtlinie. De vesting Tholen werd in 1814
opgeheven en ook de linie verdween.
Ondanks het grote historische belang van de
Eendrachtlinie, is er in het huidige landschap
weinig meer van terug te vinden. Met de aanleg
van het Schelde-Rijnkanaal is een groot deel van
de restanten verdwenen. In het stadje Tholen is
het stervormige karakter van de oude vesting nog
zichtbaar. Veel van de metershoge aarden wallen
waarop ooit de kanonnen waren geplaatst, zijn in
de loop van de negentiende eeuw omgevormd
tot tuinlandschap.
Vanwege het historische belang van de Eendracht-
linie zijn er de afgelopen jaren initiatieven ontstaan
om de linie weer tot leven te wekken. Zo worden er
diverse fiets- en wandelroutes ontwikkeld langs de
Eendracht. Om de ligging van de linie weer voor
het publiek beleefbaar te maken, is men daarnaast
van plan om kunstwerken in het landschap aan te
leggen om de ligging van de diverse fortificatie-
werken aan te geven. Na eeuwenlang vergeten te
zijn geweest, komt Zeelands oudste verdedigings
linie langzaam weer tot leven.
- Riemsdijk, A. van, Philibert van Serooskerke (1537-1579). Een
Zeeuw in dienst van de Spaanse koning. Hilversum, 2022, p. 177.
- Verheyden, A.L.E., Le Conseil des troubles: liste des condamnés
(1567-1573). Brussel, 1961.
- Zeeuws Archief. Toegang 501. Rekenkamer van Zeeland,
Rekeningen Bourgondisch-Oostenrijkse Tijdvak (1433-1584),
(1230) 1431-1584. Inventarisnummer 655. 7de rekening van 1529
April 1 tot 1533 Januari 31, afgehoord 1538 Juli 14, 1529-1538.
Folio 7recto-7 verso.
- Rooze-Stouthamer, C., ‘Beeldenstorm in het graafschap
Zeeland (augustus 1566)’, Bulletin Stichting Oude Zeeuwse
Kerken 76 (2017), pp. 11-16, aldaar p. 16.
- Riemsdijk, A. van, Philibert van Serooskerke (1537-1579). Een
Zeeuw in dienst van de Spaanse koning. Hilversum, 2022, p. 114.
- Gemeentearchief Tholen. Toegang 155. Weeskamer van Tholen,
1549-1809. Inventarisnummer 42. Rekeningen en
inventarisstaten, ingeleverd ter weeskamer, betrekking
hebbend op Querijn Willems, 1575-1576. Hierin wordt
gesproken over ‘het fort maecke op venusdam’.
- Gemeentearchief Tholen. Toegang 002. Stad en gemeente
Tholen, 1330-1935. Inventarisnummer 18. Resoluties, 1582
juli - 1799 juli. Folio 157recto-157verso.
