235
weer vijf eeuwen jonger vereerde nog geene afgo
den. Bovendien klimmen alle volken van welke
wij kennis hebbenhoe veel Goden zij overigens
ook mogen bezitten, op tot éénen vader van die
allen, hetgeen bewijst dat de kennis van Gods één
heid ouder is dan het veelgodendom. Het ontstaan
van het veelgodendom laat zich ook wel het na
tuurlijkst verklaren uit het beeldrijke en symboli
sche hij leer en eerdienst. Men zag de werking
van licht en water op de aarde, die alles voedt en
verzorgt wat op haar leeft; en de zon aan den
hemel, en de zee wier einde men niet kende,
doch wier werking men zag en ontwaarde, en een
eiland slechts door lucht en licht en water omge
ven, werden de eerste symbolen, de zinnelijke
voorwerpen der vereering. Straks vermenigvuldig
de men de zinnebeelden; en bronnen, hoornen,
rotsenof voorwerpen van menschenarbeid of
kunst leverden voorstellingen van die enkele na
tuurkrachten, welke men later naging; doch hoe
meer de verzinnelijking toenam des te meer ver
loor men ook den Geest der zinnebeelden. Zóó
vindt men het overal. Overal is afdaling en ver
bastering; nergens opklimming en veredeling, dan
nadat het onrein geworden kleed is afgeworpen.
De Zeeuwsehe gedenkstukken zijn uit eenen lijd,
waarin reeds merkbare verzinnelijking en verbaste
ring bestond want om de woorden van Paulus te
bezigen de heerlijkheid des onverderfelijken Gods
was reeds veranderd in het beeld van een verderfe
lijk mensch. Maar de verbastering was nog niet
