74
toont hetzelfde merk Te Mainz daarentegen is nooit
een boek op papier met dat merk gedruktook later hebben
de Duitsche drukkers er zich niet van bediend
Te regt is dan ook aan deze omstandigheid een groot ge-
wigt gehecht door Koning die er uit afgeleid heeftdat het
papier mei de P bijna uitsluitend in de Nederlanden te huis
behoort en dat alzoo de boeken op papier met dat merk ook
in de Nederlanden zijn gedrukt. Zes der geschriften die
tussclien de jaren 1420 en 1440 het licht hebben gezien
en die door onze landgenooten algemeen aan Coster worden
toegeschreven, vertoonen schier op iedere bladzijde de let
ter P. Die boeken kunnen dus niet zijn gedrukt te Mainz
of ergens anders in Duitscliland, waar men zoodanig papier
niet schijnt te hebben gekendhun oorsprong moet in deze
gewesten worden gezocht, waar dit papier in de algemeene
behoefte zoo van den schrijver als van den drukker voor
zag derhalve kunnen zij van geene andere pers dan van
die van onzen Coster afkomstig zijn.
PI. XII, n°. 15. De gothische M, zoo als wij die lee-
ren kennen uit het op papier geschreven privilegie van Wil
lem VI van Beijeren, gegeven te Middelburg den 7 Julij
1408 en aldaar in het gemeente-archief berustende 3), werd
in hetzelfde jaar ook te 's Hertogenbosch gebruikt voor de
rekening van het Lieve Vrouwe broederschap. Het was een
papiermerk al in de 14de eeuw, volgens van Hasselt, in
Gelderland niet onbekend, evenmin als in Brabant, zoo als
Zoo als die van Nikoi.aas Ketelaer en Gerard van Lekmpt te
Utrecht; van Richard Pameokd to Deventer; van Gerard Leku teGonda;
van Theodorus Martini te Antwerpen en te Aalst; van de Fratres commu
nis vitae te Brussel van Jan van Wesïphalen en van Coenraad Braen
te Leuven. Ook drukken van Uluicii Gering te Parijs vertoonen dit merk.
2) Alleen te Keulen vindt men nu en dan de P in het papier van een
viertal drukkers aldaar, allen echter uit het laatst der 15de eeuw.
3) Te vinden bij van Mieris, Groot charterboekIV, 106.
