113
bruikelijke papier; wij vonden ze meest allen terug in dat,
hetwelk ook destijds in deze landen verkrijgbaar was. In
1588 werd echter door een Duitscher Joh an Spielman,
den juwelier van koningin Elisabeth, een groote papier
molen te Dartford gesticht, die den grondslag heeft gelegd
van dien later in dat rijk zoo bloeijenden tak van nijver
heid 2).
Omstreeks denzelfden tijd worden de eerste sporen van
het ontstaan dier industrie ook in ons vaderland zigtbaar.
Een zamenloop van bekende omstandigheden had daartoe me-
degeweikt. Het handelsverkeer met de zuidelijke Nederlan
den, dat sedert Alva's komst en de bloedige gebeurtenissen,
die daarop zijn gevolgdveel had geledenhield met de
unie van Utrecht nagenoeg geheel op. Antwerpen vertoonde
nog eunigen tijd de schaduw van hare vroegere grootheid;
maar toen de weleer zoo magtige koopstad qok voor de wa
penen van Parma had moeten zwichtenwas haar val de dek-
steen op het graf van den bloei en de welvaart dier gewes
ten. Eene rijke erfenis viel ons daardoor ten deelzij opende
ons den wereldhandel en schonk ons de nijverheid en kunst,
die heerlijker dan ooit in het nieuwe vaderland gedijden.
Bijna te gelijkertijd werden in HollandGelderland en
Utrecht en iets later ook in Zeeland pogingen aangewend
om door eigen fabriekaat in de behoefte aan papier te voor
zien dat zeer schaars was geworden en zoo zeer ii> prijs
was gestegendat men het ter naauwernood tegen vijf of
zes gulden den riem konde bekomen 2). De eerste berigten
1Spielman werd daarvoor door koningin Elisabeth in den adelstand
opgenomen. Algemeen was men tot nu toe van meening, dat doorhem de
eerste papiermolen in Engeland opgerigt was. Latere onderzoekingen hebben
doen zien, dat die eer aan John Tate moet worden toegekend. Zie The
Cornhill Magazine1861 November, bl. 623.
2) Zie de Statistieke beschrijving van Gelderlanduitgegeven door de
commissie van landbouic in dat gehoest, ten jare 1826, bl. 44-7.
Archief Vil.
