43
waar men zich weldra uitsluitend bediende van het papier
welks merken op de volgende platen zijn afgebeeld.
PI. V, n°. 1. Zoo komt het torentje, welligt aan het schaak
spel ontleendwaarvan Sotheby gewag maaktals zoude het
in den Haag al op handschriften van het jaar 1354 te zien
zijn J)alleen voor in de Zeeuwsche archieven en dan nog
slechts enkele malen, op het jaar 1428 en 1429 in de reke
ningen van den rentmeester bewesten Schelde, waarvan het
papier overigens in den regel den eenhoorn vertoont.
In de rekeningen van het poortersgeschot te Middelburg
over 1456 wordt het eveneens aangetroffen 2)doch veel
vuldig afgewisseld met
PI. V, n°. 2 het kapiteel, de zuil of //roc," die ook nergens
anders gevonden wordt en door dr. Hermans werd opgemerkt in
den zeldzamen druk der Historia S. Joannis evangelistae ejusque
visiones apocalypticaewelke aanleiding heeft gegeven tot zijne
meermalen besproken verhandeling over de papiermerken 3).
PI. V, n°. 3. De getinneerde poort, het kasteel, de burgt
of donjondien men nog tegenwoordig in zoo vele stads
wapens, uit de middeleeuwen afkomstig, ziet prijken, was
voor den poorterdie binnen de veste het papiermakersbe-
drijf uitoefende, een allezins passend filigrane. Ofschoon
men mag aannemendat zoodanig merk reeds vroeger zal
zijn bekend geweest, werd het eerst in de tweede helft der
15de eeuw in de Nederlanden ingevoerd 4). Ons figuur,
Sotheby, o. 1., fol. 52.
2) Het torentje vindt men ook in eerste drukken te NeurenbergBasel
Straatsburg en Venetië.
3) Handelingen van liet Brulandsch genootschap1847, bl. 72 en 73.
Evenmin als bij Koning en bij Santander wordt het bij Jansen gevonden
en ook niet door Sotheby of Ottley vermeld. Het register in het gemeente
archief alhier, waarin boven bedoeld merk voorkomt, loopt van 1428 tot
1467.
Jansen heeft op zijne platen kasteelen en torens van allerlei grootte
en vorm afgebeeldzij zijn genomen uit oude Fransche handschriften en uit
de eerste Italiaansche drukken.