45
een paar jaren later in de rekening van den rentmeester
van Zeeland bemesten Schelde ontmoeten. Hadden de Egyp-
tiërs de gewoonte gehad om ook hun papier met een water
merk te voorzien en zich daartoe van het cistrum bediend
dan zoude welligt met eenigen grond kunnen worden be
weerd dat men het van hen had overgenomen en later in het
linnenpapier had nagemaakt. Doch de Egyptiër heeft uit
den aard van zijn fabriekaat nooit iets van het filigrane ge
weten en de papiermaker in het westen had waarschijnlijk
ook nooit iets van het cistrum gehoord. De eenvoudigste
oplossing is dezedat in dit figuur eene calligraphisch min
der gelukkig geslaagde M moet worden gezien, welke letter al
in de 14de eeuw onder de papiermerken voorkomt.
PI. V, n°. 8. Dit merk schijnt niets anders te zijn dan
een gewoon handelsmerk, zoo als dit in de middeleeuwen door
de poorters op hunne waren werd gezet om de vrijheid van
tol, aan hunne woonplaats toegekend, te kunnen genieten.
Het heeft wel eenige gelijkenis met het merk door Ko
ning medegedeeld in zijne Bijdragen tot de geschiedenis der
boekdrukkunst en aldaar bl. 18 beschreven; doch met hem
durven wij niet in de alles behalve zekere A de initiaal
zien van Anthonie hertog van Brabanthoewel de tijd
van ons merkvoorkomende in de rekening van den rent
meester van Zeeland bewesten Schelde van 1415 vrij wel
overeenstemt met den tijdwaarin genoemde hertog heeft
geregeerd, namelijk van 1405 tot 1415 -1).
PI. V, n°. 9. De oudtijds al bekende onderscheiding
van keizerlijk en koninklijk, imperiaal en royaal papier 3),
Ook Jansen vond dit merk in Fransche rekeningen van het jaar 1415
en beschrijft het als „un A avec deux traits et une croix pardessus," o. 1., I,
381. Bij de beschrijving van plaat XII komen wij straks nader terug op de
beteekenisdie naar onze meening over bet algemeen aan deze en soortgelijke
initialen in het papier moet worden gegeven.
2) Zie hiervoren bi. 36.
