68
van de meening, dat door die initialen, die blijkbaar allen
de hoofdletters zijn van eigennamen, niemand anders bedoeld
kon zijfT, dan de heer van het landwaarin het papier was
gemaakt. Alle redeneringen, die op die stelling zijn ge
bouwd kunnen echter dan eerst met eenigen grond als
waar worden aangenomen, als het vooraf is uitgemaakt, dat
een of ander papier werkelijk herkomstig is uit het gewest,
dat destijds onder de heerschappij stond van den met zoo
danige initiaal vermoedelijk bedoelden vorst. Het is ons
echter gebleken en hiervoren hebben wij het reeds met een
enkel woord aangetoond dat in de middeleeuwen het wa
termerk moeijelijk de wegwijzer kan zijn om met volkomen
zekerheid tot den oorsprong van het fabriekaat te geraken.
Vraagt men, welke gedachte den papiermaker bij de keuze
van die letters heeft geleid, dan is het minst gezochte en
meest gereede antwoorddat hij zich daarbij niet heeft ver
loren in spelingen van zijn vernuftzoo als bij zoo vele an
dere papiermerken het geval Is geweest, maar dat hij daarbij
eenvoudig het oog heeft gehad op zijne eigene industrie en
op de plaats, waar zij door hem werd uitgeoefend. De door
hem vervaardigde stof was te nederigdan dat het in hem
zoude opkomen om daarinals huldebewijs aan zijnen sou-
verein, diens voorletters in te werken. Dat hij later, toen
het papier meer algemeen werd gebruikt en ook in de pa
leizen der vorsten was doorgedrongendaarin de wapens heeft
gebragt van het landschap, die in den regel ook die van de
heeren des lands warenlaat zich gemakkelijker begrijpen.
Aanvankelijk zal hij zich echter alleen tot de hoofdletter van
zijnen naam en van dien zijner woonplaats hebben bepaald 2).
Zie bl. 20.
s) Toen de kunst van lezen en schrijven nog niet binnen het bereik van
het volk was gebragt, baatte het den papiermaker ook weinig, of hij zijnen
naam voluit in het papier zette. Door sprekende teekens werd de aandacht
meer op zijn fabriekaat gevestigd, dat alsdan ook door ongeletterden op de
markten kon worden opgezocht en gekocht. Bij de toeneming der beschaving
