69
Had men nu in eene en dezelfde plaats verscheidene fabrie
ken, of waren er in verschillende oorden meerdere fabrieken,
wier naam toevalliger wijze met dezelfde letter begonof
had zelfs eene papiermakers-familie bare vertakkingen ook
eldersof waren er omgekeerd ook met dezelfde aanvang
letter vele plaatsenwaar die industrie bloeidedan volgt
daaruit van zelf, dat van zoodanige initialen een ruim ge
bruik werd gemaakt en dat men die gedurende langen tijd
in allerlei soort van papier beeft aangetroffen.
Dit komt ons voor de eenige en meest aannemelijke op
lossing te zijn van de biervoren gestelde vraag, waarbijzoo
men haar naar de opvatting van Koning wilde beslissen, bij
de omstandigheiddat schier alle letters van bet alphabet
in bet gedurende de middeleeuwen over gansch Europa ver
spreide papier worden gevondenmen immer zijne toevlugt
zoude moeten nemen tot zeer geleerdemaar ook zeer ge
waagde gissingen, die echter nooit tot voldoende resultaten
zouden leiden.
PI. XII, n°. 1. Als een voorbeeld daarvan wijzen wij
reeds dadelijk op de letter R, waarin de heer van Dale
heeft gemeendden naam te moeten zien van Robert van
Béthune die als graaf van Vlaanderen van 1305 tot 1318
heeft geregeerd 1). Ook daarbij is bij uitgegaan van de door
niets geregtvaardigde stelling, dat bet papier met die letter
in Vlaanderen zoude gemaakt zijn. Bij vergelijking met de
anderemede in bet Aardenburgsche boek met den knoop
komen de initialen in het papier menigvuldiger voordoch eerst in het mid
den der 16de eeuw werden zij nu en dan door den voluit geschreven naam
van den fabriekaut vervangen. Men ziet van het een en ander de voorbeel
den op de twee laatste platen. In de 17de eeuw werd in Frankrijk die oude
gewoonte door het reglement van 3 -Junij 1671 tot een wettelijk voorschrift
gemaakt; ieder fabriekant was voortaan verpligtom de eerste twee letters
van zijnen naam en van zijnen bijnaam op het door hem gemaakt wordend
papier als watermerk te zetten.
Zie hiervoren de aanteekening op bl. 25.
