9
van den toenmaligen rechtstoestand allerbelangrijkst monument
van dien tijd, onder de Bijlagen uitgeef, ook omdat tot dus
verre zoo weinig octrooien van dezen aard uit de midden
eeuwen zijn uitgegeven vestig ik hier op de volgende punten
die ons onderwerp raken de aandacht.
De geoctrooieerden hadden liet monopolie van het bedrijf
binnen Middelburgde Graaf zou niet gedoogen dat eniglie
'/andere coopluden TuskaneYodenCouwerssine noch nijemant
//anders, die glielike neringhe doende, wonen noch bliven en
//zullen in onsen poirten voirsz, ten ware bi wille der voirsz.
//coopmanne ende haer ghesellen of bi horen specialen ont-
"heete 1)." Die uit de compagnieschap wilden treden en de
stad verlaten hadden daar vrijheid toe en vermochten te
«vercopen ende verwisselen hoer deel van horen goeden ende
//van horen cateijlen roerende goederen) die si hebben zullen
//in ons voirsz. poirten somder forpel 2) ende quade boosheit."
Zij waren vrij van alle schattingen en beden cijnsen en tol
len jegens den Graaf, liunne goedereu mochten niet in eene
andere stad worden gearresteerd. Naar te voren door hen,
of door hunne gezellen begane misdrijven zou geen onderzoek
meer gedaan noch vervolging deswege ingesteld worden 3).
Werd door een van hen eene misdaad bedreven, alleen diens
goederen, niet die van de anderen, zouden aansprakelijk zijn,
en voor, niet meer dan 25 pond zwarte tournooisen in gang-
x) Eigenlijk: beloftetoezegging. Zie Kiliaan op het woord: ontlieyten.
Hier zal het wel vergunning heteekenen. Dat men nu en dan inbreuk op dit
monopolie trachtte te maken, is te zien uit een charter van 1392 Rijks
archiefReg. Albrecht lib. V, f°. 75), bij hetwelk zekere Botjdijn van
Middelburg vergiffenis verkreeg van den Graaf „voor dat hij zonder recht al
daar wissel gehouden had."
2) In geen van onze middel-Nederlandsche woordenboeken wordt dit woord,
of wat daarop gelijktaangetroffen. Hier beteekent hetbedrogschelmerij.
Waarschijnlijk is het woord ontleend aan het fransch fourbefourberie.
Het oud-fransch heeft fourbu en forbu. In het Italiaansch heeft men nog
heden furbo voor bedrieger. Verg. Ménage Riet. étym. op het woord fourbe.
3Verg. Yeegens bl. 26.
