184
11.
Was het dus moeijelyk eene waarschijnlijke gissing te maken
over den oorsprong van den tempel en de gedenksteenen te Dom
burg, het zal niet ligter vallen iets te bepalen nopens den
oorsprong van den dienst der Nehalennia zelve welke in eene
ver afgelegen oudheid ligt bedolven.
Twee plaatsen zijn er bij oude schrijverswelke vermoedelijk
tot dezen dienst in- of omtrent onze eilanden betrekkelijk zijn
n. 1. Stbabo verhaalt in het vierde boek zijner wereldbeschrij
ving uit Posido'nius die omtrent twee eeuwen vóór onze tijd
rekening leefde dat men in een eiland nabij Briltanniën bij?ia
denzelfden dienst bewijst aan Ceres en Proserpina als in Sa-
mothraciënen Tacitus, over de zeden der Germanenhap. 9,
zegt: n dat een gedeelte der Sueven aan Isis offeren." Zij spre
ken wel van geen Nehalennia maar van Ceres en Isis; doch
het is zeer mogelijk dat de ouden onze Nehalennia voor Ceres
en Isis hebben aangezien en daarin misleid zijn door dezelfde
reden, welke zoo vele nieuwe en geleerde schrijvers bedro
gen heeftnamelijk de overeenkomst in de eigenschappen
afbeeldingen en eerbewijzingen dier godheden terwijl er evenwel
niets natuurlijker isdan dat in deze dingen een overeenkomst
gevonden wordt tusschen godheden welke uit ééne en dezelfde
oorzaak van nuttigheid of voordeel afkomstig zijn, ofschoon
welligt de eene natie de godheid van de andere nooit heeft hoo-
ren noemen.
12.
Het schijnt mij toedat zekere verborgen krachtals de
voortbrengster aller dingenbij alle volken in de plaats van
den Alinagtigen Schepper, onder verschillende benamingen, vereerd
werd De Germanen noemden haar Hertha dat is de aarde
deze gaf hun koren, vruchten, kruiden, houtgewassenen alles
wat in hunne eenvoudige levenswijze voor het bestaan van men
schel) en vee noodig was. Zij was derhalve de moeder van den
overvloed en de welvaart, zoowel in Duitschland als in Egvpte,
