489
de geachte en anders zoo exacte beschrijver zich uitgedrukt,
indien hij gezegd had de vroegere ongezondheid heeft voor
een veel beteren toestand plaats gemaakt,
De meeste medische schrijvers zochten de oorzaak van
Zeelands beruchtheid in de luchten maar zelden in den
wegens zijne vruchtbaarheid hoog geschatten bodem. Nico-
laas Everardus een regtsgeleerdeschreef volgens Smal
le gange Chronijk bl. ol£ dat de slechte lucht in
Zeeland teweeg bragt, dat van 1000 menschen naauwelijks
één den leeftijd van 50 jaren bereikte. Zijn zoon, de be
kende Janus Secundus, maakte zelfs een Latijnsch vers op
die ongezondheid. Zie de Dissert, van G. de Wind tr De
a'êre Zelandico Dat waren wel middelen om Zeeland bij den
vreemdeling gevreesd te maken Jason a Pratis, die te
Yere en te Zierikzee heeft gepractiseerd (1550) zegt, dat de
lucht er te koud is en hij raadt daarom den inwoners aan
om 's morgens en 's avonds vóór hun deuren en ramen wierook
te branden Levinus Lemnius de veel gelezene Zierikzeeënaar
van het einde der 16 eeuw spreekt ook van dikke moerassige
dampen. De uitspraak van Smallegange een Zeeuween
regtsgeleerde 1696 dat hij de lucht eigenlijk voor ge
zonder houdt dan elders was natuurlijk in de oogen der
meesten het verdedigen van eene slechte zaak.
Door te veel te willen bewijzen, leden de medische ver
dedigers schipbreuk. R. C. Ermerins schreef zelf een dis
sertatie om de ongezondheid van Zeeland te bestrijden en be
wees met cijfers, dat er in Haarlem, Utrecht of Amersfoort
betrekkelijk meer menschen stiervendan te Middelburg
doch de jeugdige ijveraar vergat, dat zijn betoog eigenlijk
over de ongezondheid moest handelen en niet over de be
trekkelijke sterfte. Bruynvis Maatjes stelde in 1779 in
zijne Dissertatie de thesisdat niet het land of de lucht de
oorzaak van de koortsen zijn zou maar, n b. de levenswijs
en het gestel en Gerardus de Wind zoekt eigenlijk ook
de oorzaakwaarom vreemdelingen zoo ligt ziek worden
