193
koortsjaren zijnwaarin de endemie al haar kracht doet voelen.
Dat waren 1807 en 1808, die vooraf gingen aan het jaar
van de landing der Engelschen in Walcherenmerkwaardig
genoeg was onder de ingezetenen in 1809 de gezondheids
toestand bevredigend, althans de sterfte afnemend; zij waren
uitgeziekt of aan den nieuwen invloed der malaria gewend.
Het Maandboekje teekent voor de sterfte aan koortsen op
Het jaar 1817 met zijn wanoogst telde nog 55 dooden.
Zeventig waren er in 1820. Het door de Groninger epidemie
bekende 1826 telde te Middelburg slechts 37 koortsdooden;
het is wel zekerdat de quinine toen reeds eenigen invloed had.
Vele dooden gaf ook 1831 toen vele zieke militairen uit
Staats-Vlaanderen naar Middelburg werden geëxpedieerd
zij zijn onder onze getallen begrepen. Het spijt mij dat ik
behalve die koortslijders nog ettelijken heb gevonden, ge
storven aan heimweedat waren de ongelukkige schutters
uit Overijssel, die men naar een verkeerd land had gezonden
en wier doctor de ziekte zocht niet in het klimaat maar in
het gemoed (25).
Na dien tijd stijgt de koortssterfte in 1847, een jaar, dat
op het warme 1846 volgdenog eens tot een cijfer van 50
in de laatste 10 jaren was het maximum 15 het minimum 5.
Merkwaardig is het ook den loop der sterfte na te gaan
aan die eigenaardige ziekten van zuigelingen en kleine kin
deren die men kent onder den naam van zuurtanden
spruw, stuipen of diaré; het zijn meestal klimaat ziekten, die
in koortslanden een belangrijke factor van de sterfte uitmaken.
1806
1807
1808
1809
1810
1811
47.
105.
108.
99.
57.
118.
