532
en dat men bijna overal van de over de akkers uitgespreide
aarde heerlijken wasdom zag.
De grondstof is intusschen niet altoos en overal zavelach-
tig en bestaat dikwijls uit lagen van klei en uit lagen van zand.
Klei is dikwerf gevondenzoowel in lagenals in hoeken
zoodat men zand naast klei vindt. De klei verschilt, zooals
zij onder het maaiveld verschilt; zij is grijs en hetgeen de
landbouwer vetachtig noemt of zij is geelachtig, of roestkleu
rig hetgeen danzooals bekend ismeestal door ijzeroxyde en
ijzeroxydule ontstaat; of zij is blauwachtig van kleur, door
gaans zeer spaarzaam bedeeld met overblijfselen van schelp
dieren of fijne plantendeelen. Klei geeft stevigheid; van daar
dat men ze gaarne in een berg bracht, waar men ze kon er
langen.
De klei maakt de grondlaag ondoordringbaar voor water,
terwijl zand omgekeerd werkt.
In mijne beschrijving heb ik er hier en daar op gewezen,
dat duidelijk in de bergen stratificatie te zien was. Dr.
Seelheim houdt het voor niet twijfelachtig, dat die stra
tificatie, voor zooverre zij niet uit den opbouw te verklaren
is, moet worden toegeschreven aan afwatering, aan praeci-
pitatie, aan assimilatie en aan de ondoordringbaarheid van
sommige lagen. Intusschen bewijst die stratificatiedat de
bergen zeer oud zijn, want voor zulke chemische en me
chanische processen zijn eeuwen noodig. In den berg van
Gapinge zijn die lagen zoo algemeen en zoo regelmatig, dat
men zien kandat zij nooit zijn gestoord.
Nu en dan heb ik vermeld, dat sommige, meestal uit klei
bestaande stukkenhard en compact warenzoodat zij het
uiterlijk hadden van ijzer of steen; dit vond ik ook in no. 11.
Behalve zavel en klei is er dan ook veel zand in de ber
gen zoowel in lagen als in hoeken. Zoo even zagen wij
dat de ondergrond van no. 4<0 boven de primitieve blauwe klei
uit eene zandlaag bestond. Dit zand verschilt in niets van
zoogenaamd plaatzandzooals men dat in den grond vindtin