9
starin den donkeren nacht der 17e en 18p eeuwsche leer-
en lettervergoding, een heilzaam tegengift tegen een geest
doodend en versteen end kerkgeloof, de welsprekende getuige
van een beteren dag voor nieuw en opgewekt godsdienstig
leven. Hij had een beter lot verdiend dan hem onder de
vervolgingswoede en de heerschappij der bovendrijvende partij
iu de Hervormde kerk zijner dagen was beschoren. He ge
schiedenis wijze hem een eereplaats aan onder onze uitne-
mendste mystieken en piëtisten." Pontiaan van Hattem
was en blijft eene merkwaardige verschijning in de ontwikkeling
van het leven der Gereformeerde kerken dezer landen. Geen
wonder dat, na de uitbanning van Van Hattem zijn invloed
is gebleven. Hij hield conventikelen te Bergen op Zoom en
had, vooral op 't platteland, veel aanhang. Ben der sterkste
ij veraars voor Yan Hattem's leer en zaak is geweestMarinus
Adriaansz. Booms f 172-8een schoenmaker te Middelburg.
In 1697 werd hem door den kerkeraad het avondmaal ont
zegd en iu 1714 werd hij buiten gemeenschap der kerk en
door de Staten buiten Zeeland gebannen. Ook hij werd voor
Spinozist gescholden en volgeling van Pontiaan van Hattem
genoemd. Evenwel verschilde hij zeer veel van Van Hattem.
Van Hattem b. v. ontkende den geopenbaarden wil van God
en nam, door het drijven van een absoluten vrijen wil, alle
ouderscheid tusschen goed en kwaad wegBooms hield dit
onderscheid vast. Op dezen Booms en zijne lotgevallen komen
wij aanstonds terug.
Nog een bijzonder persoon moet genoemd, voor wij op den
laatsten vertegenwoordiger dezer secte willen wijzen. Het is
Din a Jans, bijgenaamd: Do miné Din a. Het Eeminisme
openbaarde zich toen reeds. Zij was de dienstbode van Pon
tiaan van Hattem, toen hij predikant te Pliilipsland was.
Zij heeft gepreekt en gewerkt voor de uitbreiding van de leer
van haren meester met zeldzamen ijver. Zij was in groote eer
bij de Hattemisten. Velen trokken naar haar heen, toen zij
in Zieriksee arbeidde. Zevenduizend menschen werden in hun
