89
De positie van de Afgescheidenen was alzoo alles behalve
rooskleurig of benijdenswaardig Van buiten strijd, van bin
nen vrees. Niemand wilde ze helpen en zichzelven konden
zij niet helpen. In de kringen der kerkelijke wereld bespot
of veracht, voelden zij zich nauwer aan elkander verbonden.
Samen had men uit beginsel de '/valsche kerk" T) verlaten,
samen was men met Bünyan's pelgrim 3) de stad Verderf
de Nederlanclsche Stemmen tot November 1S3G. Da Costa Capadose en De Clercq,
waren de scheiding niet genegen. Ze waren en bleven mannen van het Réveil.
Da Costa betreurde de scheidingdie naar zijne meening zooveel liefelijke ban
den verscheurde en den vijand deed triumfeeren.
En De Clercq, Beslist ontkent hij onder de bepaalde, vijanden van De Cock
en Scholte gerekend te moeten wordendoch vier maanden later vertelt hij
kinderlijk-naïef genoeg (De Clrkcqs Dagboek 2e dl. blz. 179)dat hij alles be
halve op zijn gemak was over zekere Kaatje Sjonket die zich zeer uit de
hoogte had uitgelaten over grove en fijne Baaispriesters en gereed scheen om
uit de leerk te gaan.
En was Capadose niet met een bezwaard hart naar de Zeister vrienden
heeugereisdalleen nog maar op het gerucht, dat Kohlbrügge tot de ge-
scheidenen zou overgaanna de bewijzen van liefde en toegenegenheidwelke
deze prediker bij het afsterven zijner vrouw van de leden der verstrooide oefe
ning mocht ondervinden? De broeders mochten toch al het mogelijke doen
om den invloedrijken Kohlbrügge van zulk een dwazen stap terug te houden
(Dagboek blz.. 153). En deed Chevaixiee anders tegenover Groen van Prin-
sterer? (Zie Dr. L. H. Wagenaar Het Réveil en de Afscheiding blz. 266 noot.)
„De reden"aldus schreef Groen in 1873 (Ned. Gedachten blz. 292) „waarom
ik mij niet bij de Afgescheidenen gevoegd hebligt niet in de rechtstheorie
van een geleerdemaar in het plichtsbesef van een lid der Gereformeerde kerk.
Ik was van oordeel en ben het uog, dat door bet vragen van autorisatie
het beginsel en de kracht der opwekking tot onberekenbaar nadeel voor land en
kerkmiskend en grootendeels verspeeld werd."
Volgens Groen (Zie Maatregelen tegen de Afgescheidenen blz. 40) waren de
Afgescheidenen een afgedwaald gedeelte, een voorbarig en op verkeerd terrein
handgemeen gemaakte voorhoede der Gereformeerde gezindheidin de hoofdzaak
geheel eens met hendie in het Kerkgenootschap blijven aandringen op behoud
of herstel vau het wezen der kerk.
Zie o. a. Ojjicieele stukken betreffende den uitgang uit het Nederlandse//.
Hervormde kerkgenootschap Kampen 1861blz. 229 en ook blz. 238. Zie ook
Handelingen en Voorvallen betrekkelijk op de Gemeente onzes Heeren en Zalig
makers Jezu Christidie vergaderd wordt ie Békerke c. a.
-) John Bunyan Pilgrims progress.
