67
behoorlijke diagnose werd niet gemaakt, in slaap- én ziekenkamers
waren de ledikanten en bedsteden achter zware gordijnen ver
borgen en werd elk tochtje angstvallig geweerd. Zeeland was
berucht en zijne ongezondheid door de gevreesde Zeeuwsche
koorts, waaraan nagenoeg ieder vreemdeling hetzij anderdaags
of derdedaags tol moest betalen. Yellen en boeken zijn vol
geschreven om die ongezondheid te ontkennenwat men in die
dagentoen men nog geene behoorlijke statistiek hadmet eenigen
schijn van slagen kon doen, zij het ook met argumenten als dit
„dat men nu en dan, zoowel in de steden als ten platten lande
drielingen ziet verschijnen en dat in 1821 en 1822 in de ge
meente van Krniningen binnen weinige maanden door acht vrou
wen zeventien kinderen zijn ter wereld gebracht." 1)
Later heeft de meedoogenloos nauwkeurige wetenschap ech
ter uitgemaakt, dat Zeeland inderdaad ongezond was, waarvan
trouwens reeds destijds aanwijzingen aanwezig waren. Zoo gaf
eene statistiek over de jaren 1815 tot 1824 de volgende verhou-
dingscijfers van geboorten en sterftenvoor het geheele Rijk
(met inbegrip van België) 1 geboorte op 28.10 zielen en 1 sterf
geval op 39.80 zielen, voor Zeeland 1 op 21.87 en 1 op 28.54.
Tevens bleek daarbijdat Zeeland een hooger geboortecijfer en een
hooger sterftecijfer had dan eenige andere Provincieeen zeer on
gunstig verschijnseldat zich tegenwoordig in economisch achterlijke
landen, als Rusland en de Balkanstatenvoordoet. Maar Gede
puteerde Staten van Zeeland vonden dit heel natuurlijk en eigen
lijk juist van pas. „In deze opgave is opmerkelijk," meenden
zij, 2) „hoe de natuur in derzelve vaste door den wijzen Schepper
aan dezelve bepaalde wetten steeds aan de eene zijde voorziet in
hetgeen zij aan de andere zijde onttrekt."
Gelukkig is in den gezondheidstoestand langzamerhand ver
betering gekomen door het gebruik van quinine, zuiver drink
water, verbeterde afwatering en demping van grachten en poelen.
Maar nog is gebleven eene groote kindersterfte ten platten
lande, welk verschijnsel nog niet geheel opgehelderd is en waar-
1) De Kanter en Ab Utrecht Dresselhuis, De Provincie Zeeland, bl. 20a.
2) Prov. Verslag over 1828.