78 en beheerders van polders en wateringen tot het verschaffen van werk aan de behoeftige ingezetenen als een bij uitnemendheid geschikt middel om dezelve in den drukwelke uit het mislukken der aardappeloogst voor hen ontstaat, op eene doelmatige wijze te gemoet te komen." Er hadden zelfs, vooral in het Noorden des lands, ongeregeld heden plaats, zoodat de deftige Staatscourant van 27 September 1845 de volgende waarschuwing tot de ingezetenen meende te moeten richten: „De behoefte voor het oogenblik maakt wrevelig, ontevreden. Men zou zich willen wreken. Opwien? Tegen God, die de beproeving zondvalt niet te kampen. Aan de Regeering kunnen zelfs kwalijkgezinden het misgewas eener vrucht niet wijten. De groote kooplieden werken meer in de verte. Maar de grutters en bakkers! Deze heeft men onder zijn bereik die moeten het ontgelden, want die hadden het in de magt om zonder opslag te verkoopen al verloren zij er bij. Redelooze en wat erger is, noodlottige dwaling, welke op het hoofd van hen zou kunnen nederkomen, die er zich hier aan overgeven." Daarentegen werd het goede voorbeeld der welgezinden door hetzelfde Regeeringsblad met instemming ter navolging medege deeld: „Naar men verneemt, zijn onderscheiden handelaren er toe overgegaan, om buitenlandsche bestellingen van leeftogt te doen met-het doel, om, wanneer die herwaarts zal zijn gebragt, denzelven zonder winst en alleenlijk tegen vergoeding van de aangewende kosten af te staan. Deze edele wijze van handelen verdient hoogen lof. Daarom hebben wij gemeend van dezelve bijzonder melding te moeten maken." De crisis der aardappelziekte ging, zij het ook met allerlei ellende, voorbij, maar daarentegen bleek van blij venden aard het verval van de voor deze Provincie zoo belangrijke meekrapcul tuur ten gevolge van de invoering der aniline-kleuren. In het algemeen werkten velerlei factoren mede om den landbouw te drukkenzoo zelfs dat de hoeveelheid voortbrengselen per hectare hoe langer hoe meer daalde. In het midden der 19e eeuw zijn twee betrouwbare enquêtes ingesteld omtrent den toestand der arbeidende klassen in Zee-

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1914 | | pagina 144