67
gunstig gelegen Middelburg aan die stad een, althans tijdelijk,
voordeel i). Want meestal keerden de kooplieden vooral de
Schotten, maar ook wel de Hanzeaten en anderen hebben die
dwangmiddelen gebruikt weder naar het spoedig murw geworden
Brugge terug. Is dus Middelburg's bloei vrnl. te danken aan
het feit, dat het met Arnemuiden a. h. w. de voor- of doorvoer
haven van Brugge 2) en later van Antwerpen is geweest,
daarnaast heeft het toch ook wel, zooals reeds in den aanvang
van dit artikel terloops werd opgemerkt, een zekere zelfstandige
aantrekkingskracht op de buitenlandsche schippers en kooplieden
uitgeoefend; voor den wijnhandel bv. werd het in de 16e eeuw
de groote stapelplaats in deze streken, en ook voor andere arti
kelen, bv. zout, ontwikkelde het eigen beteekeuis.
Evenals, naar wij konden konstateeren, de lijst der waren, die
in het begin der 15e eeuw te Middelburg werden verhandeld,
reeds een zeer internationaal en universeel karakter had, komen
ook de kooplieden en schippers uit alle handelsstreken in het
Middelburgsche verkeer voor; Duitsche en Nederlandsche Hanze-
kooplieden en -schippers, Eranschen en Spanjaarden, Genueezen
en Lombarden, Schotten en vooral Engelsehen treffen wij vóór
den Bourgondischen tijd te Middelburg aan.
Wat de Hanzeaten betreft doen wij goed onderscheid te maken
tusschen „Zeeduitschers" 3) en Keulenaars. Terwijl de laatsten
Middelburg zelve bezochten en daar betrekkingen met de Engelschen
aanknoopten 4), trokken de kooplieden en schippers der zeesteden,
1) Ook audere oorzaken deden de vreemde kooplieden Brugge mijden. Zoo
wordt bv. in 1420 geklaagd dat de vaart daarheen „verlaudt" is, zoodat nu veel
kooplieden, die vroeger Vlaanderen plachten te bezoeken, „hem bevremd hebben
van den voorseiden laude ende bezoucken Holland ende Zeeland"; zie H. U. B. IV
p. 170 noot 1. Men mag aannemen dat ook Middelburg van deze oorzaak van
Brugge's achteruitgang zal hebben geprofiteerd.
2) Zie ook HaPKE, t. a. p. p. 42.
3) „Alemaues maritimos" noemt reeds een Spaansch auteur hen in het midden
der 16e eeuw zie Hüpke, Deutsche Kaufmann p. 63.
4) De eenige aanwijzing slechts hieromtrent voor onze periode is een post uit de
stadsrekening van 1413/14, waar van een samenkomst van kooplieden van Engeland
en van Keulen tot onderlinge verzoening voor de wet van Middelburg sprake is.
