20
als de commandant bij ons te gast was, ook wel in de Her
vormde Kerk, waarbij dan de muzikanten, op het oxaal gezeten,
den organist accompagneerden bij het zingen der gemeente, ook
dikwijls zonder gezang.
Gedurende die Pruisische bezetting had er een openbaar feest
plaats, dat ons, jongens, machtig aantrok, daar het 's avonds met
een voor ons onbekende algemeene illuminatie eindigde, waarbij
naar onze meening het ouderlijk huis de kroon spande. Van
waar dat feest? Ik denk dat het een gevolg was van Napoleons
afstand van den Pranschen troon op den llen April te Pontaine-
bleau of van de aanvaarding van den troon door Lodewijk XVIII
op den 3e" Mei, met toestemming der mogendheden. Wat mij
waarschijnlijker is, omdat eerst in het begin dezer maand de
Pransche troepen Walcheren en de sterkte bij Breskens verlieten.
Met die Pranschen verlieten ons ook spoedig de Pruisen. Het
escadrón verliet Aardenburg, wel niet bevroedende, dat het in het
volgend jaar schier tot den laatsten man bij Waterloo den helden
dood vinden zou. Immers zoo werd ons later verteld.
Het was kort daarna, dat mijn vader naar 's Hage vertrok aan
het hoofd eener deputatie der voornaamste ingezetenen uit Staats-
Vlaanderen om den Souvereinen Yorst (later Koning Willem I)
de hulde dier landstreek aan te bieden met het uitgedrukt ver
langen om weder aan het oude Vaderland te worden toegevoegd.
Zulk een reis van Aardenburg naar den Haag behoorde destijds
tot de evenementen. Stoombooten nog in de verte niet zichtbaar,
spoorwegen niet denkbaar, nauwelijks eenige steenwegen. Tot het
jaar mijner geboorte was het land van Gadzand door den breeden
zeearm het Zwin van Sluis en Aardenburg nog afgesneden. In
dat jaar ontstond door de inpoldering van een gedeelte van dien
zeearm de Sophiapolder, zoodat men spoedig daarop een steenweg
kreeg van Breskens naar Sluis. In 1813 werd de Aardenburgsche
haven ingedijkt, waardoor dus de waterweg van Aardenburg naar
Zeeland en Holland voor altijd was verloren gegaan. Nog flauw
herinner ik mij het laatste beurtschip op Botterdam van Adki-
aan Schippees aan de kaai te Aardenburg. Jarenlang nog moest
men om den steenweg van Breskens naar Sluis uit Aardenburg
te bereiken, den Oliepotschen dijk, een in den winter schier
