92
waarover hierna geen enkel wettelijk voorschrift waarop
■dit composeeren steunde.
En nu ontwaart men na 1725 alras, dat de vos wèl zijn
haren verloor, maar niet zijn oude allures. ,,De regten wer
den", zegt Wagenaar (blz. 337), „sedert op den voorgeno-
„men voet geheeven doch niet met die eenparigheid, welke
„men verwagt hadt", en de eerste jaren 1) van haar werking
waren noch voor de opbrengst, noch voor den handel gun
stig. (Zie de door Becht gegeven cijfers). Doch zulks lag
allereerst aan den oorlogstoestand en daarmee gepaard gaan
de vermindering van den handel, in de tweede plaats aan de
gebrekkige uitvoering van het Placcaat.
Gebrekkig nu speciaal door misbruik van de Compositie.
Ik heb dus na te gaan, wat onder Compositiewerd ver
staan en op welke wijze men dit systeem in toepassing bracht.
Over het composeeren door ambtenaren om eigen gewin,
zuivere omkooperij derhalve, behoeft hier niet te worden
gehandeld. Zij is voor dit onderwerp van geen belang, al
werd zij, naar den uiterlijken vorm, op dezelfde wijze gedre
ven als de officieuse, met dit verschil, dat in het ééne geval
•ai het genotene werd afgedragen, in het andere de ambtena
ren een geldelijk bedrag van de kooplieden in kwestie ont
vingen, als belooning voor hun oogluiking bij te lage aan
giften.
De „compositie" over de heffing, welke ik op het oog heb,
is deze, dat de Staat, door bepaalde methoden van waarde-
en gewichtsbepaling, waarover hieronder slechts een
bepaalde fractie ontving van het door de bij het placcaat ge
voegde lijst geëischte.
Voor zoover zij geacht kan worden in overeenstemming
.met de opvattingen deswege der Staten-Generaal te zijn toe
gepast, had zij (wederom) ten doel, den handel te bescher
men, den goedwilligen koopman een gematigde toepassing
der wet te waarborgen en tegen hem meer inschikkelijk te zijn
dan tegenover iemand, die geen aanspraak op toegeeflijkheid
.kon doen gelden.
Zij werd echter (naar toenmalige inzichten alleen dan)
misbruikt, doordat elke admiraliteit in den hare het middel
1) Later beleefde de handel weer groot en bloei. Zie de brochure van
•Schieitema op blz. 76 en hierna (blz. 105) ter zake geciteerd.
