11
Het convoy- of geleidegeld.
Voor het goed begrip van 'hetgeen volgt, zal het noodig
zijn, dat ik bij den aard dezer heffingen, onze latere in- en
uitvoerrechten, even stilsta, zeer in 't kort en zonder aanspraak
te maken op volledigheid.
Als ik niet al te ver terugga, mag ik allereerst de aandacht
vestigen op het stedelijk recht, dat lang voor den tachtig-
jarigen oorlog in zwang iwas, dat geheven werd van den
zeehandel als in- en uitgaand recht, om van stadswege
gecomvoyeerd te worden door oorlogsschepen.
Willem van Oranje nam een gelijken maatregel. Hij liet
o.a. te Callais door den bekenden commissaris-generaal der
convoyen en licenten, Charles de Beaulieu, convooibrieven
afgeven, die uitgeleide moesten waarborgen bij doorvaart
door het Kanaal. Weldra heetten dit ook convoyen:
In 1572 vereenigde men in Holland deze beide heffin
gen tot een provinciaal recht, uit welks opbrengst wederom
de oorlogsuitrusting ter zee moest worden bestreden.
Ten slotte werd 1voor de kosten der rivierverdediging ten
bate van de Generaliteit recht geheven op de verschillende
stroomen 2
In 1579, later in 1582 opnieuw beslissen en in praktijk
brengen is nog iniet hetzelfde werden zij bij provisioneel
accoord, zooals alles in de republiek provisioneel was,
generaliteitsmiddel 3).
Het licent- of verlofgeld.
Naast de convooien staan de licenten, die welldra daarmede
werden samengesmolten. Ik sta niet stil bij eenige heffing
vóór 1572, die alleen den naam met de latere licenten gemeen
1) Muller, Staat de:r Nederlanden, blz. 72 vlg.
2) Bech't, blz. 70, noemt ook dit een provinciaal' recht. M.i. kan het
echter zeer wel als Generaliteitsmiddel worden aangemerkt.
3) Vgl. uitvoerig Becht, blz. 73, 74. Onjuist, schijnt het mij, met dezen
en ten deele met Pieter Paul us het generaal worden der convoyen en
licenten nog eerder, n.l. in 1577 en 1578, te stellen. Het ging toen, zie
blz. 9, aanvankelijk over de generale in- en uitvoerrechten van 1576,
waarmede die prov. conv. en lie. van Holland en Zeeland juist strijdig
waren en waarover men ten slotte tot eenig accoord kwam. 21de hierna.
