VIII
den indruk, of de verglazing opzettelijk aangebracht werd, bijv.
door de steen vóór het bakken in een vloeistof te dompelen.
De heer Barentsen heeft in de vorige jaarvergadering opmerk
zaam gemaakt op een handschrift, aanwezig in het Archief der
Gemeente Veere, opgesteld door den bouwkundige Adriaan Bom-
menee en getiteld: „Versamelige van differente zaaken enz. bij
eengebracht door eygen ondervindinge, observatie en ingekomen
berigten in 't jaar 1750". Bommenee schrijft hierin over de Zeeuwsche
moppen onder ineer: „ik meen dat de verglaasde steenen sijn
veroorsaakt door het sout alsoo die steenen is gestookt met souden
derring en de montsteenen sijn meest alie met groen verglasde
koppen en die sijn onver(h)anderlijk tegens de lught". Hij ver
meldt dan verder, dat het stoken van zoute derrie en dus het
ontstaan van verglaasde baksteenen in Zeeland opgehouden is na
invoering van de Zeeuwsche Keur van 1495/6. Deze Keur toch
beperkt in Cap. 3, Art. 37, 38 en 39 het graven van derrie zeer
en spoedig daarop gevolgde bepalingen verboden het geheel (1515).
Dat in de steenovens inderdaad derrie, in de Middeleeuwen de
goedkoopste brandstof in Zeeland, gestookt werd, is zeer waar
schijnlijk. Ook de verklaring, dat het zoutgehalte van deze brandstof
de oorzaak van het verschijnen van glazuur op een deel der
gebakken steenen zou zijn, lijkt mij zeer wel aannemelijk. De
bekende Keulsche potten immers worden verglaasd door bij de
hoogste temperatuur van den oven keukenzout in het vuur te
strooien. Het natrium van het zich vervluchtigende keukenzout
vormt dan met de grootendeels uit aluminiumsilicaat bestaande
klei de glasachtige en voor water ondoordringbare laag aan de
oppervlakte van het baksel. Deze hypothese over het ontstaan
van het glazuur op de Zeeuwsche moppen kan nu getoetst worden,
bijv. door chemisch onderzoek van het glazuur of door de ver
spreiding van verglaasde baksteenen in ons land en daarbuiten
na te gaan; deze zouden slechts daar te verwachten zijn, waar
met zouthoudende turf, d. i. gedroogde derrie gebakken steenen
gebruikt werden. Ook zou het gebruik opgehouden moeten zijn,
