70
westersche goederen, die zij vandaar naar de Oostzee voer
den 1En behalve Oostersche schippers zelf charterden de
Hanzekooplieden vaak ook niet-Hanzeaten Waterlanders
het meest, doch ook wel Zeeuwen voor de vaart naar het
Westen 2). Doch voor wij, uit deze gegevens, hierover nadere
mededeelingen zullen doen, dient eerst nog op een andere
zijde van Hanzeverkeer te Arnemuiden of Middelburg te
worden gewezen.
Hoewel minder talrijk, deed een deel der Hanzeaten de
Arnehavens aan met het doel, hun waren vandaar naar
Vlaanderen of Engeland te doen verzenden. Duidelijk blijkt
dat uit een klacht van het jaar 1469, toen bezwaar werd ge
maakt tegen de nieuwigheid3), dat ook voor de goederen,
die langs den tol van Geervliet naar Arnemuiden of Middel
burg werden gevoerd „unde aldaer an dat lant gelacht
werden und vondaer wederumme unverandert unde unver-
kofft oevergeschepet werden umme in Vlaenderen ofte to
Antwerpen ofte in Engelant gevoert te werdene", tol werd
geëischt4). En naar waarheid mocht er, in 1468, aan worden
herinnerd, dat ondanks de geruchten van arrestatie de koop
lieden der Hanze niet hadden opgehouden groote hoeveel
heden koopwaren via Zeeland in Engeland te brengen 5).
Inderdaad had overscheping van Baltische produkten naar
Engeland geregeld plaats Danzigers en Hamburgers treden
hierbij op den voorgrond 6Daarnaast knoopten ook in deze
periode tal van Keulenaars op de Middelburgsche markten
1 Bronnen III nos. 607, 608, 611, 624, 683, 692, 694.
2) t.a.p. en Sneller, Walcheren p. 112, Voor bevrachting van Hanze-
schippers door een Portugees van Setubal naar Sluis of Walcheren, zie
Sneller, t.a.p.
3) De regeling der makelaardij en het ankeragerecht waren de onder
werpen, waardoor de Hanzekoopman zich het meest bezwaard gevoelde
zie Bronnen III nos. 238, 276, 278, 342, Hapke, Akten und Urkunden I
nos. 323, 327.
4) Bronnen III no. 262. 5) H. U. B. IX no. 524 7.
6) Bronnen III nos. 200, 208, 272, 297, 330, H.U.B. XI nos. 152, 505.
Ook het booghout. dat een Hanzekoopman te Middelburg achterliet (zie
Bronnen III no. 410), was wel voor het Brittenrijk bestemd.
