173
singen. Al komen zij ver bij de Arnestad achter, zonder
bedreiging harer handelssuprematie waren zij, zooals wij
boven ook uit andere bronnen zagen, toch stellig niet. De
strijd tegen de Vlissingsche haven komt hierdoor in nog
duidelijker licht.
Dat het Middelburgsche handelsleven zij het niet geheel,
maar toch wel grootendeels wat wij thans zouden noemen
passief was, is uit het bovenstaande, met name uit het hoofd
stuk, aan het verkeer der vreemde naties gewijd, wel duide
lijk. Hoe de gesteldheid van de handelsbalans te dier tijde
was kunnen wij, anders dan ten aanzien van Antwerpen1)
mogelijk bleek, in het algemeen niet vaststellen2). Maar dat
Middelburg niet alleen op zich zelf of als deel van het verkeer
in de Scheldedelta bekeken, doch ook in de Nederlanden in
de hier behandelde periode een bijzondere en belangrijke
plaats heeft vervuld, zal, naar wij hoopen, uit het bovenstaande
wel duidelijk zijn gebleken. In de stormen van den Geuzentijd
ging die bloei in korten tijd teniet, doch profiteerend van haar
ligging en de energie harer oude en nieuwe bewoners, herrees
de stad na den Overgang als een phoenix uit haar asch, om
in de eerste helft der 17e eeuw, na Amsterdam, korten tijd
de voornaamste handelsstad der Republiek te worden.
1) Zie Goris, a.w. p. 317 vlg.
2) Wellicht ware voor enkele perioden of landen (vgl. Bron
nen III nos. 682, 683, 689694) een berekening mogelijk, doch veel
waarde heeft dat niet.
