44
We willen nu nagaan, of de beteekenis in andere samenstel
lingen hiermee overeenkomt ook hierbij zijn we genoodzaakt
van détailstudie uit te gaan. Als uitgangspunt kiezen we het
eerst het woord „Dortsman". Zooals later zal blijken, hebben
we hiervoor bepaalde, gewichtige redenen. Wat kaarten be
treft kunnen we, voorzoover we weten, niet vroeger teruggaan
dan de 16e eeuw. Uit die eeuw hebben we die van Van De
venter. Mercator en van Sgrooten. Hoewel op de eerste twee
van die kaarten wel wat valt af te dingen, moeten we toch
niet vergeten, dat zij globaal een goede voorstelling geven.
Het best komt dit uit, als we ons eens een oogenblik voor
stellen, dat we ze niet hadden Hoeveel geringer zou dan op
eens onze kennis van Zeeland in de 16e eeuw worden.
In aanmerking is ook te nemen, dat de kaart van Sgrooten
met strategische bedoelingen voor Philips II is ontworpen en
algemeen als zeer betrouwbaar wordt erkend. Welnu, alle
drie kaarten komen, wat den Dortsman betreft, vrijwel met
elkaar overeen. We zien hem daar liggen ten Z. van de heer
lijkheid van St. Maartensdijk, ten O. begrensd door den tus-
schen slijken doorloopenden mond van de Pluimpot of Haast-
Ee tot aan Stavenisse toe als een groot, ondiep deel van de
zee, met enkele onderdeelen, die boven het geheele complex
uitsteken. Op het oogenblik zijn van dit schor nog slechts
3 tegen den dijk liggende kleine schorretjes over, die naar
schatting nog geen 60ste deel beslaan van het vroegere groote
complex. Nemen we nu in aanmerking, dat de door ons ge
noemde kaarten den toestand aangeven na de groote door
braak van 1530, die de geheele oostwatering van Zuid-
Beveland aan de golven prijsgaf en een algeheelen omkeer
bracht in den toestand van de Oosterschelde en deze om zoo
te zeggen metamorphoseerde van beneden-rivier met getijde
werking tot „een stuk van de zee", zoodat van toen af het
land van Scherpenisse en de Muyen-polder een haast boven-
menschelijken strijd moesten voeren, waarbij de polders „Wul
pendal" en „Kleine Muije" nog in diezelfde eeuw voorgoed
verloren gingen, dan kunnen we op die feiten conclusies
bouwen. Deze kaarten geven den toestand weer een halve
