26
zij misschien den Sabbath ontheiligd door de kinderen ook op
den Zondag tot hun scholen toe te laten voor het gewone
onderwijs Vast staat, dat dit hier en daar in de Nederlanden
gebeurde en dat dit euvel in 1586 die afmetingen had aange
nomen, dat de Haagsche Synode van dat jaar het noodig acht
te het ook aan den zeer rechtzinnigen graaf van Leycester be
kend te maken, in de hoop natuurlijk, dat hij het zou
verbieden 1
Slechts van één schoolmeester te Middelburg, Jaques Raet
in den Rooden Leeuw, vond ik vermeld, dat hij des Zondags
school wilde houden, waarom hij den kerkeraad vroeg hem dit
niet kwalijk te nemen. Deze antwoordde hem den 13den Fe
bruari 1577, dat zij daartegen geen bezwaren zouden aan
voeren, als het buiten den tijd van den predikdienst gebeurde.
Omdat niet blijkt, dat bedoeld wordt kinderen te leeren, durf
ik veronderstellen, dat hier sprake was van onderwijs aan
volwassenen, zooals dit b.v. ook in de 19e eeuw te Middelburg
gegeven werd. Het kan echter ook zijn, dat Jaques Raet de
rijpere jeugd wilde onderwijzen dit geschiedde bv. ook reeds
in de tweede helft der 16e eeuw te Haarlem.
Wel duurde het dus lang, eer men te Middelburg goed ge
reformeerde schoolmeesters had. Hoe moet de onwil dier man
nen en de traagheid der regeering dien vurigen ijveraars
verdroten hebben 2).
Aan de eer van den kerkeraad zou ongetwijfeld te kort ge
daan worden, indien men niet veronderstelde, dat hij meerdere
malen overwogen heeft alleen of gezamenlijk met andere
kerkeraden bij de Staten aan te dringen om de reformatie van
1) Zie F. L. Rutgers, Acta der Nederlandsche Synoden der 16e
eeuw (Utrecht, 1889) bl. 630.
2) Buurmans leed kon ook toen troosten, immers ook elders verliep
de reformatie van het onderwijs niet vlot. Op de Nationale Synode van
1581 te Middelburg deed Overijsel de vraag: „Wat men doen sal daer
rectoor ende schoolmeesters hen nyet willen laten reformeren" Dat ook
buiten Overijsel onwilligen woonden bewees het antwoord„dat een
yegelick by den synen wel moeten voorderen, soo vele hy kan". Zie
Rutgers, a.w.
