25
der Fransche meekrapfabricage in vergelijking met de Neder-
landsche. Het advies luidde de Nederlandsche meestoven te
moderniseeren, o.a. door de invoering van stoomkracht en
daarnaast de garancinebereiding aan te vatten. In overeen
stemming met dit advies werd een vennootschap opgericht om
te Wilhelminadorp of te Goes een meekrap- en garancine-
fabriek te bouwen, waar de productie volgens de nieuwste
methoden zou plaats vinden, vooral een moderner systeem
van pulverisatie der wortelen een door stoommachines voort
bewogen maalinrichting, bestaande uit twee gekoppelde zware
molensteenen loodrecht op een derden (liggenden) steen. In
1852 werd dit bedrijf in werking gesteld.
Ondanks den ongunstigen toestand van het landbouwbedrijf
in de jaren veertig bleef de directie van den polder de traditie
getrouw voortdurend aandacht besteden aan de maatschappe
lijke omstandigheden, waarin haar arbeiders verkeerden. Er
is vooral in de jaren 18451849 over bittere armoede op het
Zeeuwsche platteland evenals elders in Nederland ge
klaagd. Deze armoede is ook aan den Wilhelminapolder niet
voorbijgegaan, maar Van den Bosch zorgde er toch zooveel
mogelijk voor, dat de seizoenwerkloosheid niet al te veel onheil
aanrichtte. In de wintermaanden werd uit ieder gezin ten
minste één kostwinner aan het werk gehouden. Voor hulp aan
zieken en kraamvrouwen waren altijd fondsen aanwezig. Oude
arbeiders, ook al presteerden zij weinig meer, bleven in dienst
tegen behoud van het volle loon. Jacoba1), een zuster van
I. G. J. van den Bosch, toonde evenals haar broer veel belang
stelling voor het onderwijs en vond Iman gaarne bereid het
initiatief te nemen voor de oprichting van een bewaarschool.
Waarschijnlijk stond Van den Bosch daarbij het voorbeeld van
een Hernhutter-bewaarschool voor oogen, die hij op een van
zijn reizen in Duitschland had gezien. De bewaarschool, die in
1846 werd geopend, was de eerste van dien aard in Zeeland
en trok allerwege de aandacht door haar voorbeeldige inrichting.
Na 1850 verbeterde de landbouwconjunctuur en kreeg Van
den Bosch gelegenheid vele van zijn plannen te volvoeren,
die in minder gunstige jaren achterwege hadden moeten blij
ven. Er is wel eens geklaagd over gebrek aan energie gedu
rende de voor den landbouw zoo voorspoedige jaren 1850
1880. Deze klacht kan den Wilhelminapolder niet gelden,
want juist in het derde kwart van de 19de eeuw maakte de
1) J. M. van den Bosch te Goes.
