53
In dit verband is het merkwaardig om te zien, dat Veere zulk
een goed figuur maakt op de naamlijst van priesters, die in het
bisdom Utrecht gewijd zijn in de jaren 15051518 1Het
aantal wijdelingen afkomstig uit Veere bedroeg in de genoem
de jaren in totaal 27, waaronder 4 magistri artium. Ter ver
gelijking zij medegedeeld, dat Vlissingen in hetzelfde tijdvak
8 candidaten (waaronder 2 magistri) opleverde, Goes 18 (4
magistri). Middelburg 23 (7 magistri). Verder mag hierbij
zeker de aandacht gevestigd worden op het feit, dat het nabu
rige kasteel Sandenburg een humanisten-centrum vormde.
Ruim een halve eeuw kwam op dit slot van het geslacht Van
Borsele en Bourgondië een kring bijeen van geleerden en kun
stenaars, vooral tijdens Anna van Borsele (f 1518), de be
schermvrouwe van Erasmus 2
Het oudste bericht omtrent een Latijnsche school te Veere
dateert van 1569. In het rapport3), dat Nicolaas de Castro,
bisschop van Middelburg, heeft opgemaakt voor Alva, wordt
meegedeeld, dat er in Veere drie scholen zijn één ervan is
een „schola communis oppidi Verrensis (sic!)4), d.w.z.
stadsschool. Aan het hoofd hiervan stond magister Symon de
Laet, magister artium uit Herenthals. In een tweede school
werd onderricht gegeven door een vrouw, geheeten Heylwide
de Bye, uit Antwerpen, in de derde door Johanna, dochter van
Arnoldus Boon uit Middelburg.
In 1584 vinden wij Mr. Jan Valoys (Valesius) vermeld als
Latijnsch schoolmeester. Hij werd 23 Juli5) aangenomen;
honderd gulden werd hem toegelegd ,,voor zijn gagen ende
vijftich guldens voor huyshuyre, noch twee lasten turfs tsjaers,
midsgaders vrydom van excijs zoevele des stadts excijs aan-
gaet. Oock exemptie van de wacht ende van soldaten te moe
ten logeren. Ende dat voor den tijdt van twee jaren lanck".
Valesius was, evenals zoovele geletterden van dien tijd, Zuid-
Nederlander. Wij lezen6) dat hem wordt vergunt 4 gr.
in respecte van dat hy alhier van Brugge met zijne familie
ende goederen is commen wonen". Tevens „werden gecom-
mitteert als opzieners zoe van de voors. Latijnsche als van der
1) Uitgegeven door G. Brom, Archief Aartsbisdom Utrecht 23 (1896),
p. 1—40; 24 (1897), p. 389—471.
2) P. J. Meertens, Letterkundig leven in Zeeland in de 16de en de
eerste helft der 17de eeuw (1943), p. 3438.
3) Fr. Daim. van Heel in Haarl. Bijdragen, deel 53 (1936) p. 408.
4) Schola communis is in de late M.E. de gewone term voor La
tijnsche school.
5) Notulen van Burgemeesters en Schepenen 23 Juli 1584.
6) Ibid. 21 Oct. 1585.
