143
heuvels, kleine versterkingen (vgl. de bekende Normandische
chateaux a motte, die men ook op het tapijt van Bayeux vindt
afgebeeld), die door de Denen zouden zijn aangelegd, aan
wie ook de volksoverlevering ze in de 16e eeuw al toeschreef.
Meermalen, merkt dr Tack op, heeft men bij afgraving en
onderzoek kunnen vaststellen, dat deze bergjes in twee etap
pen zijn opgehoogd. In hun oudste vorm waren zij zeker niet
hoger dan een paar meter. Het schijnt, dat Tack nog niet
iedereen overtuigd heeft. Van der Feen drukt wel het alge
meen gevoelen uit waar hij zegt ,,Het onderzoek der bergjes
is nog te weinig nauwkeurig en te onvolledig geweest om over
doel en gebruik iets zekers te kunnen zeggen" 18Inderdaad,
die Deense potentaten, Harald en zijn zoon Rudolf, zaten daar
in Zeeland in de 9e eeuw, en nog nooit zijn bij mijn weten in
die bergjes, ook niet in hun onderste lagen, scherven gevonden
die men met zekerheid in de 9e eeuw kan dateren, al is de
term Karolingisch er wel eens bij genoemd. Wel ken ik scher-
venvondsten, die zeker tot in de 10e eeuw terugreiken, bijv.
uit de bergen van Buttinge en Ritthem en ook uit een, ver
buiten Zeeland gelegen, maar in een gebied, dat men er toch
zeker ook wel bij in aanmerking mag nemen, omdat het onder
gezag van Haralds broeder Rorik stond, nml. bij Cothen, aan
de Kromme Rijn, niet ver van Dorestad, waar ik indertijd een
laag bergje zag 1.5 a 2 m), dat bij de aanleg van een weg
middendoor gegraven was. In het profiel vertoonden zich twee
zware paalgaten, naar alle waarschijnlijkheid sporen van een
houten woontoren19). De vrij talrijke scherven dateerden uit
de 10e11e eeuw. Overigens zijn, buiten Zeeland, zulke
bergjes nog slechts sporadisch te vinden. Het is mogelijk, dat
de oudste kern van de Leidse burchtheuvel, waar Holwerda
destijds diep in het heuvellichaam resten van houtbouw con
stateerde, een dergelijke aanleg is geweest 20). Verder zou ik
in Holland geen enkel overblijfsel van een torenheuvel, die tot
de 10e eeuw teruggaat, meer weten aan te wijzen (misschien
de Seringenberg op Raaphorst wat nog niet wil zeggen dat
18) Van der Feen, t.a.p. blz. 156.
19) Ook te Ritthem vertoonde zich een zwaar paalgat in het profiel
van de oudste periode. A. E. Remouchamps, De vluchtberg bij de hofstede
Berglust te Ritthem. op Walcheren (Oudh. Med. N. R. VIII (1927)).
20) J. H. Holwerda, De Leidse Burcht (Oudh. Med. N.R.V. (1924)).
De heer J. G. N. Renaud deelde mij mede, dat bij opgravingen onder het
gravenkasteel van Gent ook een torenberg gevonden zou zijn, waarin op
drie verschillende niveaux resten van houten gebouwen zijn aangetroffen,
in de vorm van zware eiken balken. Het oudste niveau zou dateren uit
het midden der 9e eeuw.
