14
Westmonster afgescheiden de kerkelijke organisatie der stad
was hiermede voor de gehele katholieke periode bepaald.
Ook ten aanzien van de economische verhoudingen, die in
de volgende vijf eeuwen zo'n grote vlucht zouden nemen,
waren vóór het einde der dertiende de grondslagen gelegd.
Beide producten, die van Middelburg's handelsverkeer in de
middeleeuwse periode de kern zouden uitmaken, laken en
wijn, worden toen reeds genoemd, de laatste in het oudste
stadsrechtprivilege, het laken in het statuut, dat in 1271 aan
het Middelburgse koopliedengilde werd verleend. Kooplieden
in laken en die in wijn zijn van deze broederschap wel het
voornaamste bestanddeel geweest de lakenhal, later zo'n
belangrijk onderdeel in Middelburg's handelsorganisatie en
de oudstbekende in ons land, wordt in dit privilege reeds
genoemd.
Zo waren, rond het jaar 1300, te allen kant de grondslagen
gelegd waarop Middelburg zich in de loop der volgende
eeuwen zo uitbundig zou ontplooien. Twee perioden zijn
daarbij te onderscheiden. De eerste, in het economische geken
merkt door het passieve karakter der handelsbeweging en van
de geprivilegieerde stapel, daarnaast door een opmerkelijke
universaliteit zowel van de waren, die er werden verhandeld,
als van de kooplieden, die aldaar verkeerden, in het culturele
door de alleengeldigheid der Katholieke geloofs- en levensleer,
vond in Opstand en Overgang haar einde de tweede, die van
brede ontwikkeling van Middelburg's eigen handel in de orga
nisatie der grote handelscompagnieën op Oost en West in
het zakelijke, door de cultuur van Reformatie en Rationalisme
in het geestelijke, behield tot het einde der 18e eeuw haar
betekenis en haar glans, om in de stormen van de Franse tijd
onder te gaan voor goed. Van beide is, uit een algemeen
oogpunt, de eerste het belangwekkendst. De aard van zijn
toenmalig economisch bestel geeft Middelburg een zeer eigen
plaats onder de Nederlandse steden de verhouding met zijn
omgeving, met name in justitieel oogpunt, was anders dan men
elders vindt, en de Vlaamse inslag, in de bevolking zowel als
in het architektonisch aspect, was hier sterker dan in enige
andere stad van het Noorden. De tweede biedt minder eigen
aard het beeld van het Middelburg der 17e en 18e eeuw
treffen wij ook elders aan, zij het ook dat slavenhandel en
kaapvaart daar een minder grote rol speelden als hier het
geval was. Doch zo niet uit algemeen oogpunt, voor de stad
zelve is zij toch van groot belang geweest. De toen heersende
