29
gesloten. De crisis van 1572 maakte aan deze belangrijke Bre
tonse scheepvaart vrijwel een eind na het herstel was zij van
zeer geringe betekenis, en omstreeks 1645 hield zij geheel op.
De Bretons waren eerst sinds 1491 onderdanen der Franse
kroon, maar ook uit het oude Frankrijk kwamen schippers en
kooplieden naar Middelburg en Arnemuiden, de schippers
van de Noordfranse en Normandische kustplaatsen en van de
zeedorpen der Vendée, de kooplieden vrijwel uitsluitend uit
de wijnsteden La Rochelle en Bordeaux. De Normandische
schippers brachten tarwe van de Somme en wijn, die van de
Vendée wijn en zout. Wij vinden een- en andermaal van
privileges of gunstbewijzen gewag gemaakt, die hun werden
verleend in 1539 kaapte Middelburg den heer van Bergen de
„natie" van La Rochelle voor de neus weg, en tot 1556/7
vermelden de stadsrekeningen de jaarlijkse bijdrage, aan hun
stadhouder betaald.
Het langst van allen hebben de Spanjaarden in de Arne-
stad geresideerd van 1505 tot 1564 was, onder vallen en op
staan, de Andalousische „natie" er gevestigd. De eigenlijk
gezegde Spaanse „natie", d.w.z. die van Castilië, trachtte de
regering van Middelburg wel weg te trekken van Antwerpen,
waarheen zij, Brugge verlatend, in 1488 was getogen, doch
zich niet recht thuis scheen te voelen, maar tevergeefs. Niet
temin verbleven velen hunner gaarne in de Arnestad waar zij
zelfs, zoals wij boven zagen, door het achterdeurtje van het
College van de kiezers, in de regering wisten te geraken. Ook
met de „natie' van Biscaye stond Middelburg op goede voet.
Koene bouwers van de zee als de Bretons, brachten zij uit
de havens van Noord-Spanje vooral ijzer en wol, welke laat
ste in de 16e eeuw in de Nederlandse lakennijverheid steeds
groter betekenis kreeg. Brugge was daarvoor de stapel geble
ven, doch daar de grote Spaanse schepen de meer en meer
verzandende haven der oude metropool niet konden bevaren,
werd de kostbare lading op de Schelde overgeladen in de
heuden der schippers van Middelburg-Arnemuiden en Brug
ge. Naar de trant der middeleeuwse bedrijfsorganisatie werd
hiervoor een regeling, de zgn. voorlading, vastgesteld. Het
oudst bekende voorschrift hierover dateert van 1470, het laat
ste van 1568. Uit Zuidspaanse havens voerden de Basken
wijn, olie en zuidvruchten aan, maar meer nog dan zij en
de Bretons hebben Hanzische en vooral Waterlandse schippers
dit verkeer bemiddeld. Als retourlading moeten vooral produc
ten der Nederlandse textielnijverheid, met name Rotterdamse
lakens worden genoemd daarnaast scheepsbouwmateriaal uit
