47
zien hoe economische tegenslagen in het laatste kwart der
17e eeuw dit bezit grotendeels voor Middelburg verloren zou
den doen gaan.
Over de eerste helft der 17e eeuw valt op staatkundig ge
bied weinig te vermelden. Bijzondere gebeurtenissen deden
zich niet voor, en onze documentatie hierover was ook reeds
vóór het algeheel verlies der bronnen uiterst summier. De
jaren van het Bestand, die in Holland tot zo dramatische
ontknoping leidden, gingen hier rustig voorbij. De hervatting
van de oorlog bracht Zeeland en Middelburg geen bedreiging,
doch gewin. In de wedstrijd met het opkomende Rotterdam
wist Middelburg tot het midden der eeuw, onder vallen en
opstaan, de voorrang te behouden, tot het omstreeks 1660 door
de Maasstad definitief werd overvleugeld. En behalve Rot
terdam vond Middelburg ook Amsterdam hierbij op zijn weg.
Ook in ander opzicht ging het in de tweede helft dier eeuw
de stad evenmin naar den vleze. De dood van Willem II leidde
ook te Middelburg tot de moeilijkheden, die in 1672, 1702, 1747
en 1787 hier zowel als elders werden ondervonden1). De
hoofden der Oranje-partij, mr Hendrik Thibaut, invloedrijk
raadsman van de Prins, en dr Jacob van Lansbergen, werden
in Juni 1651, mede onder invloed van de gilden, van het kus
sen verdreven2) de laatste moest zelfs hun streven, bij de
vernieuwing van de wet gedaan te krijgen dat de meerder
heid prinsgezind zou blijven, met plundering van huis en huis
raad, en bijna met het leven, bekopen. Met moeite werd het
„dangereuze tumult" door de predikanten gesust, die uit er
kentelijkheid jaarlijks op de 9e Juni daarvoor een verering van
150 zouden ontvangen. In Juni 1652 echter moest weer een
beroep op hen worden gedaan om de burgerij op haar plicht
te wijzen toen ,,veele ende seer disrespectieuse, calumnieuse
en ongebonden discoursen werden uytgestroyt" en een volks
oploop in de Abdij plaats vond, waarbij weder met plundering
der huizen werd gedreigd. De magistraat kende zichzelve
volmachten toe om alle feitelijkheden, moedwil, samenrottin
gen enz. tegen te gaan. Maar ook in September was het nog
onrustig toen gedeputeerden der Staten van Holland, als
Oranjepolder bedijkt, die nog tot het domein behoort. Ook Middelburg had
daarop het oog gehad.
1) Het was reeds vóór het verlies der archieven vrijwel onmogelijk uit
het aanwezige materiaal het juiste politiek-sociale inzicht in deze „woelin
gen" met name t.a.v. het vraagstuk van de Oranje-gezindheid der
Middelburgers -te winnen nu is het volkomen onmogelijk.
2) Van 1661 tot 1666, toen de gemoederen waren gekalmeerd en de
situatie geconsolideerd was, zat Thibaut weer in de regering.
