55
met De Moucheron 2). Eind Maart 1598 voeren de twee eerste
„vloten" van Walcheren naar het verre Indië, nl. twee schepen
voor De Moucheron c.s. uit Vere onder bevel der gebroeders
De Houtman, die hij aan zijn dienst had weten te verbinden,
naar Atjeh, en drie uit de Wielingen voor de door Ten Haeff
gevormde compagnie, naar Bantam. De laatste kwam in Mei
1600 met een rijke lading peper en andere specerijen in Mid
delburg terug, maar de reis voor De Moucheron was weinig
voorspoedig. Ook daarna rustte hij nog tochten naar Indië uit.
In de loop van 1600 smolten ook hier de door beiden gevormde
ondernemingen samen tot de Vereenigde Zeeuwsche Com
pagnie, met een kapitaal van 660.000 gulden, die in 1601 een
gemeenschappelijke reis uitreedde en het volgend jaar bij
de stichting der Vereenigde Oost-Indische Compagnie als
„kamer Zeeland optrad tot het einde in 1796.
Zo had het economisch leven van Middelburg zich in korte
tijd van de slagen van oorlog en van veranderde conjunctuur
hersteld en was het beeld ervan niet alleen grondig gewijzigd,
doch ook verruimd. Op de drempel der 17e eeuw ging het
opnieuw een grootse toekomst tegemoet. Tevens was de be
volking, vooral ook door de stroom van vluchtelingen uit het
Zuiden, sterk toegenomen. De aanwas van nieuwe poorters
men bedenke niet geheel identiek aan bewoners be
droeg in de periode 15751599 in totaal 3542, meer dan
Leiden (1834) en Amsterdam (3324) te zien gaven van 1584
tot 1586 namen niet minder dan 2700 uitgewekenen volgens
prof. Van Schelven deel aan het Avondmaal der Gerefor
meerde Gemeente, die het aantal harer predikanten tot zes
uitbreidde, wat nog voor de eeuw ten einde was steeg tot
negen. Kan het verwondering wekken dat de oude stad voor
zoveel bewoners spoedig te klein bleek? In 1576 telde zij,
blijkens een kohier van de honderste penning, 1051 bewoonde
huizen, wat in verband met de latere verhoudingscijfers 2op
een bevolking van ongeveer 7000 zielen schijnt te wijzen3).
1) Terzelfder tijd hadden bij de Middelburgse uitgever B. Langhenes
twee journalen der Eerste schipvaart het licht gezien, die hun propagan
distische kracht hier niet zullen hebben gemist.
2) In afwijking van het gebruikelijke 4.5 bewoners per huis mag
voor Middelburg, op grond van gegevens uit de 17e en het midden der
18e eeuw, een multiplicator van minstens 7 worden aangenomen. Ook voor
Antwerpen (1582) en Amsterdam (16301632 (1795 zelfs 7.9!)), even
eens steden „vol naubehuysde huysen", is dit cijfer geconstateerd.
3) In het ergst van het beleg, in December 1574, was blijkens een
bericht van burgemeesters aan die van Goes „de gemeente wel omtrent
6000 monden" (Historie Satisfactie van Goes p. 186). Ir J. C. Ramaer
