60
Naast deze handel en scheepvaart van overzee dient ook
op het belang der binnenlandse markt te worden gewezen
talrijke beurtschippers (afb. 10) uit diverse plaatsen in Holland
en Zeeland, Brabant en Vlaanderen de oudste beurtdienst is
naar wij menen die op Sint-Maartensdijk (1596) brachten
landbouwproducten naar Middelburg en namen koloniale
waren en dergelijke als retourvracht mede.
Van bijzondere betekenis voor het Middelburgse handels
leven zijn de Wisselbank en de Bank van Lening geweest.
Laatstgenoemde, in 1636 gesticht het achterstuk van het
W.I. huis werd daarvoor beschikbaar gesteld als voort
zetting van het bedrijf, in de Middeleeuwen door lombarden
uitgeoefend, heeft hier, anders dan elders het geval was, meer
dan pandjeshuis betekend van de aanvang af was het de
bedoeling ten behoeve van de handel een kredietinstelling in
het leven te roepen, die naast de in 1616 opgerichte Wissel
bank de kooplieden en reders in hun ondernemingen behulp
zaam zou kunnen zijn. Het uitgeleende kapitaal kwam bijeen
door de haar, zelfs uit het buitenland, toevertrouwde depo
sito's. De eerste W.I.C. was een van de grootste klanten der
bank haar déconfiture bracht de Leenbank in 1672 en vol
gende jaren in een crisis, waaruit zij met de grootste moeite
door het stadsbestuur werd gered. En hoewel zij toen werd
gesaneerd het eigenlijke pandhuisbedrijf werd voortaan
verpacht haar betekenis was nadien toch veel minder dan
daarvoor. Maar tot 1873 heeft zij het bedrijf, dat zich sinds
1806 tot het lenen onder pand aan minvermogenden bepaalde,
volgehouden.
Hoezeer de Leenbank, anders dan men van een dergelijke
instelling mag verwachten, voor de financiering van de Mid
delburgse handel van belang is geweest, de Wisselbank heeft
haar toch hierin ver overtroffen. Naar het voorbeeld der ver
maarde Amsterdamse instelling opgericht „tot beter onder-
houdinge van het placcaet der munte ende accomodatie van
wissel ende coophandel", is de Middelburgse Wisselbank
wier geschiedenis overigens een van de Amsterdamse afwij
kende ontwikkeling vertoont door overmaat van contante
penningen, die haar waren toevertrouwd, al spoedig tot cre-
dietverlening overgegaan, vooral aan de W.I.C. ook zij. Doch
als bij de Leenbank bleven dientengevolge moeilijkheden niet
uit. In 1638, in 1644 het jaar waarin een nieuw eigen ge
bouw naast de Korenbeurs werd betrokken, opgericht in klas
sieke vormen en vooral in 1673 kwam dit tot uiting in
laatstgenoemd jaar werd zij zelfs, onder de indruk van de
