70
het verzet der parochianen naar Middelburg gezonden om
streeks 1680 protesteerden de Jezuïten zelf tegen het hun van
die zijde gedaan verbod de schuilkerk 1te gebruiken. Ook op
het eind van 1682 verklaarden vooraanstaande Middelburgse
Katholieken dat een tweede missionaris niet nodig was zij
gaven daarbij het aantal der parochianen als 800 op. Maar
ook de stadsregering greep in aan de hier gekomen pries
ter werd in April 1683 aangezegd, direct of indirect, geen
dienst te doen, en de volgende maand werd hem, wegens
overtreding van het gebod, de stad ontzegd. In October 1685
werden de Jezuïten niet toegelaten en 22 Nov. 1710 werd hun
door de stadsregering hun werkzaamheid verboden2). 1795
bracht ook voor de Katholieken de emancipatie en de vrijheid.
Toen eind December 1574 de Prins van Oranje zijn voorstel
openbaarde een universiteit te stichten, werd naast Leiden
even aan Middelburg gedacht. Begrijpelijkerwijs won de Sleu
telstad. Enige jaren later, in 1581, kwam de opleiding van
theologische studenten op de Zeeuwse Synode ter sprake,
maar eerst in Juni 1590 besloten de Staten een „collegie" voor
hen op te richten zelfs was men van plan daaraan ook een
professor in de oude talen te verbinden maar ook hiervan
kwam niets. Het volgend jaar wendde men het over een
andere boeg de Synode besloot aan de Staten te verzoeken
aan de Leidse Universiteit een seminarie voor theologische
studenten te openen 34 jongelieden uit Zeeland zouden daar
op kosten der provincie studeren. En hoewel het welslagen,
in 1596, nabij scheen, thans kwam van de uitvoering evenmin
iets. Maar in 1611 werd, tot lering der contra-remonstrantse
beginselen, door de stad zelf de Illustre school gesticht. Go-
marus werd er hoogleraar. De Staten wilden echter geen sub
sidie verlenen en ook van andere zijde ondervond de school
tegenstand, zodat zij spoedig te niet ging in 1614 vertrok
Gomarus naar Saumur. In 1650 werd naar herleving gestreefd
op ruimer basis Nicolaus Blankaert, die in 1655 tot historie
schrijver van Zeeland zou worden benoemd, werd professor
1Schuilkerk in de meest eigenlijke zin des woords, nl. verborgen
achter huizen in de Herestraat, was de Synagoge der Hoogduitse Joden,
gebouwd in 1705. Dit aantrekkelijke bedehuis is in 1940 door oorlogs
geweld en ravage door N.S.B.ers inwendig volkomen vernield.
2) De voornaamste plaats van bijeenkomst der Katholieken was het
woonhuis aan de Blauwedijk, in 1727 „Rooms kerkhuis" genoemd toen de
stadsregering toestemming gaf de aangevangen reparaties voort te zetten.
Dit diende tot 1846, toen de kerk werd gebouwd aan de Lange Noord
straat, die in 1940 ten offer viel aan de verwoesting der stad.
