17
ONDER ORANJE
Toen Filips II in 1567 markies van Vere was geworden
verleende hij een voorrechtsbrief aan zijn stad, die hij voordien
al had gesteund bij de bouw van een arsenaal, in 1565 ont
worpen, in 1569 voltooid-2). Maar ook hier rees gestadig
verzet. Al in 1560, hetzelfde jaar waarin de kerk door de
Protestantse Schotten was bespot, werd er de eerste martelaar
om des geloofs wille verbrand. En hoewel voor de beelden
storm gespaard, werd het kerkgebouw enige jaren later door
brooddronken soldaten gevioleerd. Doch in de aanvang van
Mei 1572 ging de stad voor de Koning verloren. Nadat een
eerste poging van de gouverneur van Vlissingen, Tseraerts,
was mislukt wist Jacob de Rijck, met behulp van een deel der
burgerij en gesteund door soldaten uit Vlissingen, 3 Mei Vere
voor de Prins van Oranje te winnen en, ondanks pogingen tot
herovering der in fort den Haak gelegen Spanjaarden, te be
houden. Joannes Miggrode werd de eerste predikant in de
kerk, waar hij voordien kanunnik van het O.L.V. kapittel en
pastoor was geweest. Verenaars hadden, drie maanden later,
belangrijk aandeel in de verovering van Zieriksee. En bij de
reorganisatie, die Oranje in Maart 1574 in de Walcherse
verhoudingen tot stand bracht, kreeg ook Vere zijn deel.
Het privilege van 11 Maart 1574 bracht het een nieuwe
regeling van het bestuur door de instelling, naast dat van
burgemeesters en schepenen, van een college van dertien
raden23); verder gaf het de stad zitting in de Staten van
Zeeland, waar zij in 1567 al om had gevraagd, zich beroepend
op boven vermelde deelneming aan de dagvaart in de 15e
eeuw, en aandeel in de rechtspraak over een deel van Wal
cheren, vóór de Opstand door Middelburg uitgeoefend in het
22) Het werd in 1785 nog uitgebreid, doch verbrandde in 1809. De
leiding ervan lag bij de constabel of stapulier.
23) Aanloop daartoe is ook in de vorige periode herhaaldelijk te
constateren. Soms wordt bij gewichtige zaken van raden gesproken, soms
van gemeente, ..meestendeel der notabelen" of ..rijcdorn". Enkele malen
werden daarnaast ook de gilden geraadpleegd, hetzij alleen de drie schut
tersgilden, hetzij deze en de ambachtsgilden daarbij stemden de eersten
..voere ende dander gilden na". In de moeilijke dagen van 1572 werden
,,de oudsten" geraadpleegd. Somtijds vindt men van 24 raden gesproken,
daar ook de twee burgemeesters en negen schepenen er wel bij werden
gerekend. Anders dan men zou verwachten had de Wet-alleen hier zeggen
schap over zaken van politie (bestuur). In 1624 wilde men daarover ook
de Raad geroepen hebben, doch prins Maurits besliste ,,dat de regeering
in zulken staet soude blijven als tot nu toe".
