36
heven tot markies 10Maar de mislukking dezer havenplannen
zou grote gevolgen hebben zij was, althans indirect, wel een
der belangrijkste oorzaken voor de revolutionnaire gezindheid
der Vlissingse bevolking, die in 1572 tot zo bijzondere gebeur
tenissen zou leiden.
Had de landsheer Vlissingen in deze aspiratie moeten teleur
stellen, al te grote macht van zijn vazal evenzeer vrezend als
geneigd Middelburg terwille te zijn, ten aanzien van haar
versterking lag ook de Scheldestad, door hem de koningin
en de sleutel der Nederlanden genoemd, Karei V na aan het
hart. In 1548 liet hij aan de ingang der oude haven het grote
stenen bolwerk bouwen, nog als het Rondeel11) bekend;
daaraan aansluitend deed het stadsbestuur langs de dijk een
stenen muur maken, bedoeld als bescherming zowel tegen de
eventuele vijand als tegen de nimmer aflatende waterwolf, welke
muur vandaar doorliep tot de Gevangentoren of Westpoort,
welk werk in 1560 was voltooid. Kareis zoon kwam in bijzon
dere relatie tot Vlissingen. Toen, in 1558, heer Maximiliaan was
gestorven, werd zijn onder schulden bedolven nalatenschap
te gelde gemaakt ter voldoening der talrijke crediteuren, onder
welke de Prins van Oranje, die de heerlijkheid gaarne had
verworven, doch door zijn uitwijking daartoe niet in de ge
legenheid kwam. Ook Middelburg was onder de gegadigden.
Op de in 1567 gehouden veiling echter werd zij, als deel van
het markiezaat van Vere, gekocht door Filips II, niet zozeer
om een einde te maken aan de feodale politiek, zoals zijn voor
ganger Maximiliaan die had bedreven, doch om deze zo be
langrijke stad in handen te hebben. Vijf Augustus van dat jaar
werd hij in de persoon van de graaf van Megen 24 Aug.
1559 was Filips van hier voor goed naar Spanje vertrokken -
gehuldigd12). Maar nog geen vijf jaar later zou niet alleen
zijn gouverneur, de hertog van Alva, zijn bril, doch de Spaanse
koning zelve zijn koningin hebben verloren op 6 April 1572
heeft Vlissingen, als eerste Nederlandse stad, zich zonder hulp
van buiten van het Spaanse bewind bevrijd.
Ook hier was de ontevredenheid tegen de regering stilaan
10) Hoewel oudtijds van het markiezaat van "Vere en Vlissingen wordt
gesproken, is de titel markies van Vlissingen onbekend steeds wordt de
functionaris heer van Vlissingen genoemd. Daar Vere er het zwaartepunt
van vormde gaan wij hier op de geschiedenis van dit markiezaat niet nader in.
11) Het draagt sinds 1894 het standbeeld van De Ruyter, in 1842 ver
vaardigd door L. Royer, dat tot dien beneden bij het Beursplein had gestaan.
12) Zie voor het bovenstaande uitvoeriger L. E. de Brakke, Inleiding
tot ene beschrijving der rechten van den heer van Vere (Archief Zeeuwsch
Gen. 1930 p. 167 vlg.).
