DE WALCHERSCHE ARKADIA
DOOR
Dr. P. J. MEERTENS
Toen de Italiaan Jacopo Sannazaro in 1502 zijn Libro
Arcadico in het licht gaf, luidde hij daarmee, naar alle waar
schijnlijkheid wel zonder het te beseffen, een nieuw genre in
de literatuur in1). Deze eerste Italiaanse herdersroman, die
deels in poëzie, deels in proza was geschreven, bracht zijn
opgetogen lezers naar een imaginair landschap, een land van
een uitzonderlijke schoonheid en liefelijkheid, waar herders
en herderinnen, ver van het druk gewoel der steden, eendrach
tig en zorgeloos het simpele werk verrichtten dat van hen
verwacht werd en waarin zij hun hoogste bevrediging vonden.
Haat en nijd bleven verre van dit ydillische oord, waar geen
ander leed binnendrong dan dat van de liefde- Zonder deze
had het boek immers geen roman kunnen worden. Sannazaro
noemde dit land Arkadia, naar het hoge berglandschap in de
Griekse Peloponnesus, dat de klassieke dichters beschreven
hadden als het aardse paradijs. Het genre had de tijd mee
de overgang van de Middeleeuwen naar de Nieuwe Tijd was
een periode van woeling en gisting allerwege in Europa, en
de uit zijn rust opgeschrikte mens moest wel bekoord worden
door de vlucht in het rijk der schone verbeelding, waartoe de
arkadische letterkunde hem de gelegenheid bood. Op het
voorbeeld van Sannazaro's boek ontstond weldra een lange
reeks van herdersromans, in Italië, Spanje, Frankrijk, Enge
land en elders, en de uitlopers van deze vloedgolf spoelden
ook de Nederlandse literatuur binnen, al was dat dan pas een
eeuw later. In 1615 schreef Hooft zijn Granida, in 1617
Rodenburg zijn Trouwen Batavier en Bredero zijn Angeniet,
1Over de arcadia als letterkundig genre is vrij veel geschreven
het belangrijkste daarvan isB. W. A. E. Sloet tot Oldhuis, Onze
arcadia's (Tijdschrift voor Staathuishoudkunde en Statistiek, 14 (1857),
blz. 367—384, 433—468 en 15 (1857), blz. 1—22, 79—107); idem, Nog
Iwee arcadia's (t.a.p., 15 (1857), blz. 445468 en 16 (1858), blz. 121136);
Jan ten Brink, Romans in proza (Leiden, 1900), hfdst. V; Herderromans.
