2
1. Opmerking over de oudste kerken
op Walcheren
Huizinga heeft in zijn opstel Burg en kerspel in Walcheren
de „vijf oudste parochies" aangeduid1). Men vindt de vijf
„oude moederkerken" terug op de fraaie kaart van Walcheren,
door Van der Feen in 1952 vervaardigd2). Natuurlijk is de
aanduiding „oude" moederkerken juister dan „oudste" paro
chies. Huizinga en Van der Feen geven de moederkerken
zoals deze in de teksten van de tweede helft der 12e eeuw
af voorkomen. Oudere teksten zijn er niet, doch het lijdt geen
twijfel, dat, hoe verder men in de tijd teruggaat, des te minder
kerkelijke centra men overhoudt. Huizinga zelf heeft dit te
verstaan gegeven toen hij, in navolging van S. Muller Hz.,
wees op de in dit opzicht welsprekende namen van twee dezer
moederkerken, Westkapelle en Oostkapelle. Deze plaats
namen verraden inderdaad een nog oudere toestand „waarbij
deze parochiën, later zelf moederkerken, nog als kapel onder
een andere kerk ressorteerden" 3). S. Muller Hz. nam, volgens
Huizinga met goede redenen, aan, dat beide eerst afhankelijk
waren geweest van de Westmonsterkerk te Middelburg 4).
Met deze zienswijze kan ik het niet eens zijn, en daarmee
begint dan hier het eigen onderzoek. Weliswaar ligt West
kapelle ten westen van Middelburg en van het voormalige
Westmonster, maar ondenkbaar is het, dat Oostkapelle zijn
naam zou danken aan een ligging ten oosten van Middelburg.
Oostkapelle ligt immers meer ten westen dan ten oosten van
deze stad, ten noordwesten ervan, om precies te zijn.
Het oudere centrum waaraan West- en Oostkapelle hun
naam danken, kan alleen worden gezocht tussen beide kapellen
in. Dit brengt ons dan vanzelf in of bij Domburg. Dat Dom
burg ook overigens niet een willekeurige plaats is, weet ieder
historicus5). Huizinga zocht de oude burgen op Walcheren
1) Het laatst verschenen in J. Huizinga, Verzamelde werken, I, Haar
lem 1948, blz. 542 vlg.
2) J. Bennema en K. van der Meer, De bodemkartering van Walcheren,
in De bodemkartering van Nederland, XII, 's-Gravenhage 1952, kaart 6
door P. J. van der Feen.
3) Verzamelde Werken I, blz. 541.
4) J. G. C. Joosting en S. Muller Hz., Bronnen voor de geschiedenis
der kerkelijke rechtspraak in het bisdom Utrecht in de middeleeuwen,
le afd., II, 's-Gravenhage 1915, blz. 164.
5) W. S. Unger en J. Westendorp Boerma, De steden van Zeeland
de steden van Walcheren, II Domburg en Westkapelle, in dit tijdschrift,
jrg. 1954, blz. 83.
