zijn de meeste overige lokalen; vele derzelve zijn een gedeelte der kerk,
gelijk eenige der zoo even genoemde. Doch deze zullen allengs verbeterd
worden.
Met het schoolonderwijs is het schier overal, ofschoon in verschillende
mate, wel gesteld. In dit opzigt munten uit de scholen te Heinkenszand,
waar een jong ondermeester den zieken (sedert overleden) onderwijzer
verving en veel geschiktheid aan den dag legde, doch niet vrij was van
pedantisme. Te Kloetinge waar een zeer oud man nog ijverig bezig was,
en uitmuntend ondersteund werd door zijnen ondermeester J. Zachariasse.
En te Woljaartsdijk. Te Baarland is de onderwijzer door ouderdom onge
schikt geworden.
VIERDE SCHOOLDISTRICT
Schoolopziener H. A. Callenfels burgemeester van Oostburg en ge
neesheer. Deze schoolopziener is bedaard, kundig, volijverig, algemeen
geacht, en daardoor van veel invloed op de onderwijzers. Er zijn in zijn
district 20 scholen. Van dezelve zijn er 14 door mij bezocht. De meeste
derzelve hebben geen prachtige, maar toch vrij goed ingerigte school
lokalen. Te dien opzigte munten uit de scholen te Aardenburg, Biervliet,
Eede, Groede (doch van welke laatste het lokaal te klein is, terwijl er
nog dubbelde tafels en banken zonder lessenaartjes voor de kleinen zijn),
te IJzendijke, Kadzand, Nieuwvliet, Oostburg, Sluis en Zuidzande.
Ten aanzien van het onderwijs heb ik het volgende opgemerkt.
Te Aardenburg heerscht veel orde en worden de leerlingen met oordeel
naar geest en hart gepast ontwikkeld. Het schrijven is er slechts matig,
maar aan den leestoon bemerkte ik, dat de onderwijzer A. P. Snoep zijne
leerlingen leert denken bij hetgeen zij lezen en dat zij het verstaan. De
taalgronden worden er voldoende beoefend; zoo ook het rekenen. In de
aardrijkskunde bepaalt men zich tot de provincie. Met de nieuwe maten
en gewigten was men wel bekend. Het gezang was zuiver en liefelijk. Des
avonds wordt er vrij goed Fransch geleerd. Hier waren geene prijzen uit
gedeeld, sedert vier jaren, ofschoon jaarlijks de som van 20,op de
begrooting wordt uitgetrokken. Men schrijft zulks toe aan de onverschil
ligheid van den burgemeester, dien ik daarover niet heb kunnen onder
houden, doordat hij van huis was.
Te Biervliet stond het onderwijs niet op die hoogte, vooral niet wat
betreft het lezen, hetwelk eentoonig was, en de taalkunde, waarvan weinig
1) Dr. Hendrik Anthonie Callenfels, 17911860; medicinae doctor, burgemeester
en schoolopziener te Oostburg.
15
