schoolprogram. Deze leemte in zijn opleiding heeft mijn vader later door
eigen studie aangevuld. 7)
Zo leek voor Matthieu de eerste stap gezet tot een all-round opleiding,
die mogelijkheden opende tot verder studie in de exacte vakken, te Luik of
elders. Maar er kwam een kink in de kabel aldus weer de overlevering
de oplaag van de courant begon terug te lopen. De val van Thorbecke ten
gevolge van de Aprilbeweging (1853) en de toenemende reactie, zowel in
Nederland, als in 't algemeen in de Roomse Kerk omstreeks deze tijd
waarneembaar, culminerend in de vermaarde Syllabus van Paus Pius IX
in 1864, is wellicht aan deze teruggang niet vreemd geweest. Er komen
verliezen, die de niet al te brede basis van de onderneming niet kan dra
gen. Is wellicht Hubert Gillis door zijn politieke idealen verleid tot langer
volhouden, dan praktisch verantwoord was? In ieder geval de drukkerij
moet verkocht worden en bij het begin van de cursus 185859, als mijn
vader leerling van de vierde klasse is8), moet Grootvader zich tot de
Raad van Beheer van het Stedelijk Atheneum richten met het verzoek,
Matthieu toe te staan, de lessen kosteloos te laten volgen. Een verzoek dat
niet slechts geredelijk, maar met een vleiend getuigenis omtrent Matthieu's
uitstekende aanleg en ijver in alle vakken wordt ingewilligd. In een brief
van 11 Oktober 1868 wordt het besluit van de Raad door Dr. Verver als
rector van de R-afdeling, aan mijn grootvader medegedeeld.
Intussen zijn de zorgen voor het gezin Ghijsen daarmee niet van de
baan. Weldra openbaart zich bij mijn grootvader de gevreesde en toen
ongeneeslijke beroepsziekte: loodvergiftiging, waaraan hij, na een tijd
van volkomen invaliditeit in 1862 zal bezwijken, Men kan zich nauwelijks
een voorstelling maken van de toenemende zorgen, de berooidheid van
het gezin, gedurende deze schooljaren van de jonge Ghijsen.
De eerste brief van Matthieu Ghijsen, die bewaard bleef, is gedateerd:
Maestricht, le 6 janvier 1862. Hij is geadresseerd aan zijn ouders te Luik.
Deze waren met zijn zuster Marie op 29 april 1859 daarheen verhuisd,
wellicht omdat mijn grootvader daar werk had gevonden. Matthieu, in
Maastricht gebleven voor zijn schoolopleiding, is hij ..Tante Trine" in
huis, die als een moeder voor hem zorgt: „ma tante a fait tout pour moi
et peut-être plus qu'elle ne puvait, une mère n'aurait pas mieux fait",
schrijft hij in een volgende brief (17 juni 1862). Er is daarin in 't bij
zonder sprake van de uitrusting voor zijn eerste betrekking, die zijn tante
met grote opoffering bij elkaar heeft gebracht: „vraiment elle se dépouille
pour moi". Matthieu heeft dan juist eindexamen gedaan, de officiële
toekenning van de prijs, die hem als nr 1 geslaagde toekomt heeft
32
