tussen Holland en Zeeland een modern staatsrechtelijk etiket zouden moeten
geven, kiezen wij, evenals dr. Lemmink 422), voor de term reële unie. Wij
verstaan hieronder dan een relatie tussen twee gebieden met gedeeltelijk ge
zamenlijke, gedeeltelijk aparte bestuursinstellingen en natuurlijk de zelfde
vorst 423). Dat Holland in deze combinatie de sterkste was, spreekt van zelf.
Door de opstand werden beide nauwer tot elkaar gedreven, hetgeen de zelf
standigheid van Zeeland tijdelijk heeft aangetast 424).
Degenen, die zich het meest met de Westfriese instellingen hebben bezig
gehouden, noemen West-Friesland een afzonderlijk land, dat de zelfde lands
heer had als Holland423); ook is er gesproken van een reële unie tussen
Holland, Zeeland en West-Friesland na 1289 426). Zeker heeft West-Friesland
in de landsheerlijke tijd heel andere instellingen dan Holland; de poging om
het de in Holland gebruikelijke feodale instellingen op te dringen is mis
lukt427); de verdeling van bijna het gehele platteland in gebieden met stads
recht was hoogst ongebruikelijk. De graaf van Holland was heer van West-
Friesland; van centrale instellingen in deze heerlijkheid is echter maar weinig
te bespeuren. Van het graafding merkt men niet veel en de Raad van Holland
wordt pas in de Bourgondische tijd het hoogste rechtscollege ook in West-
Friesland. Van een raad in ruimere zin voor West-Friesland is niets bekend;
er is trouwens geen adel of geestelijkheid, die een rol van betekenis
speelt 428). De bovengenoemde warf was zeker tot 1500 een formeel ille
gale landdag, die alleen bij opstanden in actie was 429). Wanneer men hier
een soort van Statenvergadering in wil zien, blijft er toch een groot verschil
tot de Staten van Holland of Zeeland. De Westfriese vergadering stamt af
van een praefeodale instelling als de warf en bestaat alleen uit steden en
platteland; adel en geestelijkheid ontbreken. Van zijn eventuele activiteiten
voor 1572 is vrijwel niets bekend. Met erkenning van het aparte karakter van
het land, blijkend uit de vermelding in de titels van de graaf en zijn oorspron
kelijk Friese instellingen, slaan wij de zelfstandigheid van West-Friesland in
de landsheerlijke tijd toch veel lager aan dan die van Zeeland. De gang van
zaken in de eerste jaren van de opstand met name de militaire gebeurte
nissen, die West-Friesland in de jaren 15731576 van de rest van Holland
afsneden - leidde wel tot een tijdelijk grotere zelfstandigheid van het
gebied. Hiervan bleven uiteindelijk eigen Gecommitteerde Raden, een admi
raliteit en het muntrecht over 430).
86
